مهدی تاجیک

امروزه مدیران با چالش هایی همچون پیچیدگی و پویایی فزاینده در ماهیت سازمان ها و صنایع، مسائل غیر ساختار یافته و عدم اطمینان محیطی مواجه هستند. در چنین شرایطی درک، بررسی و تجزیه و تحلیل مسائل سازمانی و تدوین راهبرد های مناسب، کاری دشوار قلمداد می شود. روش شناسی های سیستمی مانند تحقیق در عملیات، تئوری پیچیدگی، سایبرنتیک و پویایی شناسی به تنهایی قادر به حل و فصل مسائل سازمانی نیستند. آنها کارآمدی لازم را در مواجهه با شرایط ویژه سازمان های امروزی ندارند. مدیران از این رو نیازمند رویکرد هایی نوین و خلاقانه هستند. آنها باید ورای پارادایمهای حاکم، امکان بهره مندی از نقاط قوت روش شناسی های مختلف برای مواجهه با چنین شرایطی را فراهم سازند. روش شناسی سیستمی چندگانهدر قالب پارادایمی نوین [و متأثر از پارادایم انتقادی علوم اجتماعی]، مدیران و پژوهش گران حوزه سازمان و مدیریت را در شناخت وضع موجود و مطلوب و ارائه راهکارهایی مناسب توانمند می سازد. در این مقاله با معرفی مبانی فلسفی این گونه روش شناسی ها و دشواری های مربوط به آنها، الگو های مختلف ایجاد یک روش شناسی سیستمی چندگانه و اصول حاکم بر آنها ارائه می گردد.

امروزه همکاری های راهبردی میان شرکای تجاری به عنوان یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار بر عملکرد آن ها قلمداد می شود. برقراری روابط مبتنی بر همکاری می تواند عدم اطمینان های محیطی را کاهش داده و بر هزینه های عملیاتی شرکت ها تأثیرگذار باشد. از این رو در این مقاله با هدف مشاهده تغییرات حاصل از برقراری همکاری بر رفتار زنجیره تأمین و با اتخاذ رویکرد پویایی های سیستم به عنوان یکی از قدرتمندترین روش شناسی های موجود در شبیه سازی سیستم های پویا و پیچیده، مدلی سه سطحی از یک زنجیره تأمین توسعه داده شده است. مدل طراحی شده توسط نرم افزار Vensim DSS اجرا گردید. نتایج شبیه سازی در دو وضعیت تقاضای تصادفی و تقاضای قطعی نشان می دهد که عملکرد زنجیره در حالتی که اعضای بالادستی از پیش بینی تقاضای عضو پایین دستی زنجیره آگاهی دارند به طور قابل توجهی بهبود یافته و متغیرهایی مانند سطح موجودی های انبار و میزان مواد در حال ساخت کاهش یافته و نوسانات شدید در طول زنجیره تعدیل شده اند.  

در سال های اخیر، نقش احساسات در سازمان به عنوان یک عامل تاثیر گذار بر رفتارهای سازمانی مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته و تاثیر آن بر متغیر هایی چون نوآوری سازمانی، عملکرد سازمانی و پویایی های گروه بررسی شده است. در این پژوهش با هدف بررسی تاثیر وضعیت احساسی سازمان بر یادگیری سازمانی، از الگوی قابلیت احساسی سازمان متشکل از شش مولفه پویایی احساسی "ترغیب"، "آزادی"، "تجربه"، "سازگاری"، "نشاط" و "شناسایی هویت" و هم چنین الگوی یادگیری سازمانی شامل چهار مولفه؛ "کسب دانش"، "توزیع دانش"، "تفسیر دانش" و "ذخیره دانش" استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش کارکنان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران بودند. پس از بررسی روایی سازه ها با استفاده از تحلیل عاملی مرتبه اول و دوم، تاثیر قابلیت احساسی و پویایی های آن بر یادگیری سازمانی با استفاده از مدل معادلات ساختاری و تحلیل رگرسیون مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج آزمون ها نشان می دهد که مدل مفهومی از برازش مناسبی برخوردار است و سازه قابلیت احساسی بر یادگیری سازمانی تاثیر مثبت و معناداری دارد. علاوه بر آن ارتباط متقابل پویایی های احساسی با یکدیگر و تاثیرشان بر یادگیری سازمانی تایید شده است.

فرآیند اشاعه نوآوری، فرآیندی پیچیده و پویاست و تحت تأثیر متغیر های متعددی مانند کیفیت، رقابت، قیمت، زمان ورود به بازار، تبلیغات و رضایت جامعه قرار دارد. الگوهای سنتی تبیین شده به منظور تحلیل و بررسی اشاعه نوآوری همچون الگوی باس، پویایی های موجود در این فرآیند را نادیده می گیرند و با فرضیه های ساده اقدام به تحلیل فرآیند اشاعه می کنند. از این رو، پژوهش حاضر با هدف ایجاد یک مدل توسعه یافته و پویا از فرآیند اشاعه محصولات مبتنی بر نوآوری با استفاده از روش پویایی های سیستم انجام شد. الگوی پیشنهادی این پژوهش بر اساس این رویکرد طراحی و با نرم افزار Vensim DSS شبیه سازی و اعتبار آن با استفاده از آزمون های آماری و سیستمی مورد سنجش قرار گرفته است. همچنین این الگو بر یک محصول نوین شرکت مواد غذایی «ب آ» پیاده سازی گردیده و پس از اطمینان از باز تولید رفتار سیستم واقعی، سناریو هایی جهت بهبود روند پذیرش اجرا شده است. نتایج بیانگر آن هستند که عامل «خرید توصیه ای» نسبت به متغیر « خرید از طریق تبلیغات رسانه ای» تأثیر بیشتری بر تسریع فرآیند اشاعه نوآوری دارد. از این رو، عواملی همچون رضایت مشتریان اولیه که بر فرآیند خرید توصیه ای تأثیر گذارند، نقش مهمی در نرخ اشاعه نوآوری خواهند داشت.

در سال های اخیر، نقش احساسات در سازمان به عنوان یک عامل تاثیر گذار بر رفتارهای سازمانی مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته و تاثیر آن بر متغیر هایی چون نوآوری سازمانی، عملکرد سازمانی و پویایی های گروه بررسی شده است. در این پژوهش با هدف بررسی تاثیر وضعیت احساسی سازمان بر یادگیری سازمانی، از الگوی قابلیت احساسی سازمان متشکل از شش مولفه پویایی احساسی "ترغیب"، "آزادی"، "تجربه"، "سازگاری"، "نشاط" و "شناسایی هویت" و هم چنین الگوی یادگیری سازمانی شامل چهار مولفه؛ "کسب دانش"، "توزیع دانش"، "تفسیر دانش" و "ذخیره دانش" استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش کارکنان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران بودند. پس از بررسی روایی سازه ها با استفاده از تحلیل عاملی مرتبه اول و دوم، تاثیر قابلیت احساسی و پویایی های آن بر یادگیری سازمانی با استفاده از مدل معادلات ساختاری و تحلیل رگرسیون مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج آزمون ها نشان می دهد که مدل مفهومی از برازش مناسبی برخوردار است و سازه قابلیت احساسی بر یادگیری سازمانی تاثیر مثبت و معناداری دارد. علاوه بر آن ارتباط متقابل پویایی های احساسی با یکدیگر و تاثیرشان بر یادگیری سازمانی تایید شده است.

کسب وکارهای کوچک و متوسط نقش حیاتی را در اقتصاد کشور ها در سراسر دنیا ایفا می­کنند و از این رو از ابعاد مختلف توسط صاحبنظران مورد مطالعه قرار گرفته اند.یکی از موضوعات مورد توجه در این زمینه بررسی میزان پذیرش کسب وکار الکترونیکی و عوامل مؤثر بر آن توسط این نوع از کسب وکار­ها است. مطالعات گذشته حکایت از آن دارند که راهبردهای سازمانی یکی از عواملی محسوب می­شوند که می­توانند بر فرایند پذیرش کسب وکار الکترونیکی تأثیر گذار باشند. از این رو این تحقیق با هدف دستیابی به این سؤال طراحی شده است که آیا انتخاب راهبرد های رقابتی عام گوناگون منجر به دستیابی به سطوح مختلف پذیرش کسب­وکار الکترونیکی می شوند یا خیر ؟ این تحقیق بر روی شرکت های کوچک و متوسط تولید­کننده نرم افزار. نتایج این تحقیق نشان می دهد که هیچ­گونه ارتباط معناداری بین نوع راهبردهای عام و سطح پذیرش کسب­و­کار الکترونیکی وجود ندارد.