پاول آلیکسیف

مقاله حاضر به موضوع جایگاه زنان مشرق زمین در آثار آلکساندر پوشکین، مِهر ادبیات روسی می پردازد. داستان های کهن شرقی از قصه های کتاب های مقدس گرفته تا قصه های هزار و یک شب شهرزادِ قصه گو همیشه مورد توجه شاعران و نویسندگان روس بوده است. عطش شناخت فرهنگ مشرق زمین از سوی ادیبان روسی شگفت آور است. برخی با سفر و عده ای نیز با بهره از نوشته ها و شنیده ها، اشعاری با مضامین شرقی سروده اند که نقش زنان در آنها کلیدی است. پوشکین، شاعر و نویسنده سده زرّین ادبیات روسی با بهره گیری از فرهنگ شرقی آثاری آفرید که در آنها به حال و هوای زن شرقی جلوه ویژه ای داده است. هدف پژوهش حاضر پاسخ به این سؤالات است: پوشکین از چه منظری به موضوع زن شرقی در آثار خود پرداخته است؟ او در آثارش زنان شرقی را مورد ستایش و تمجید قرار داده یا نکوهش؟ آیا هدف او از توصیف شخصیت زنان ایجاد گفت و گوی بینافرهنگی است؟ با بررسی موتیو زن شرقی در آثار این شاعر و نویسنده روس به این نتیجه می رسیم که ابعاد گوناگون زندگی فردی و اجتماعی زنان برای او مهم بوده است. او بنا به اقتضای حال و هوای درونی و شرایط خود دست به خلق آثاری درباره زنان شرقی زده است. موضوع زن شرقی، گاهی با بهره گیری از کهن الگوهای کتاب های مقدس، در زمینه های سیاسی، تاریخی، دینی - عرفانی، اجتماعی، اخلاقی و عشق زمینی- احساسی پس زمینه اصلی برخی از آثار او است. آثار پوشکین کمک شایسته ای در شناخت زنان شرقی در ابعاد گوناگون داشته و تأثیر عمیقی بر جامعه روسی گذاشته است.