شیوا صالحی

مقاله حاضر با هدف شناسایی ابعاد و مؤلفه های شایستگی دیجیتال معلمان شکل گرفت. داده ها بر اساس روش کیفی از نوع مرور سیستماتیک جمع آوری شد. انتخاب مقالات بر اساس واژگان کلیدی بر پایه نظر خبرگان و ساختار پریسما انجام و تعداد ۳۸ سند در قالب مقالات خارجی وارد تحلیل شد. منابع با استفاده از تحلیل مضمون و نرم افزار 2020 MAXQDA  تحلیل شد. روایی یافته ها بر اساس نظرات گروه پژوهشی حاصل شد، پایایی ابزار از طریق شاخص پایایی ارزیاب ها بررسی گردید که ضریب کاپا مقدار ۸۴/. را به دست داد. یافته ها نشان داد که شایستگی دیجیتال معلمان شامل ۷ بعد و ۲۷ مؤلفه بود. ابعاد شامل آموزش و یادگیری، توسعه حرفه ای و شغلی، راهبری و تعامل، تفکر دیجیتالی، ارتقای مهارت دیجیتالی یادگیرنده، ارزیابی و ویژگی های فردی بود. با توجه به نتایج، پیشنهاد می شود آموزش های حرفه ای مبتنی بر فناوری، تدریس تعاملی در محیط های مجازی و ترکیب شایستگی های دیجیتالی معلمان با مؤلفه های مستخرج مورد توجه جدی قرار گیرد.

هدف از اجرای پژوهش حاضر، توصیف و تحلیل موضوعی پژوهش های رشته مطالعات برنامه درسی به منظور شناخت وضع موجود بود. در راستای این هدف با استفاده از روش تحلیل کمی، مقاله های فصلنامه های تخصصی رشته مطالعات برنامه درسی بر مبنای چارچوب موضوعی دانشنامه ایرانی برنامه درسی، بررسی و تحلیل شدند. جامعه آماری شامل مقاله های مجلات تخصصی در پنج سال اخیر (1397-1392) بود که کل جامعه آماری (تمام شماری) به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها چک لیست محقق ساخته بر اساس محورهای دانشنامه ایرانی برنامه درسی بود که روایی آن با استفاده از اعتبار ساختاری و نظرسنجی متخصصان و پایایی آن به روش پایایی بین گروهی برآورد شد. به منظور تجزیه وتحلیل یافته ها از تحلیل توصیفی بهره گرفته شد. بر اساس یافته های پژوهش، در مقاله های مجلات تخصصی، بیشترین توزیع موضوعی مربوط به محورهای «برنامه درسی و حوزه های محتوایی» و کمترین توزیع مربوط به محورهای «تاریخ»، «تجارب عملی برنامه ریزی درسی و نوآوری های برنامه درسی»، «مشاهیر در جهان»، «مبانی» و «بیانیه ها و توصیه های بین المللی» بود. در نهایت، نتایج پژوهش نشان دهنده محدود شدن عناوین و موضوعات پژوهش ها به تعداد کمی از قلمروهای دانشنامه برنامه درسی و تکرار و موازی کاری موضوعات و بی توجهی پژوهش ها به قلمروهای نوین رشته مطالعات برنامه درسی بود.