فضه رحیمی

هویت از جمله مفاهیمی است که دارای گستره معنایی وسیعی در علوم انسانی است. اهمیت آن از این جهت است که نمی توان فرد یا شخصی و یا چیزی را یافت که فاقد هویت باشد. به همین دلیل در بیشتر شاخه های مختلف علوم انسانی موضوع مورد مطالعه پژوهشگران قرار گرفته است. همچنین در حوزه میراث فرهنگی نیز که ارتباط مستقیمی با هویت فرهنگی جوامع دارد مورد توجه است و به همین دلیل اسناد زیادی در این خصوص تهیه شده است. به دلیل اهمیت موضوع هویت در این مقاله اسناد بین المللی در حوزه میراث فرهنگی به تحلیل محتوا شدند. به این منظور مفهوم هویت در تعدادی از اسناد بین المللی مرتبط با میراث فرهنگی انتخاب شدند. بر اساس تحلیل محتوای صورت گرفته مفهوم هویت در این اسناد در دو شاخه اصلی تعریف هویت و عرصه های هویت قابل بررسی است. هر یک از این شاخه ها زیرشاخه هایی دارد که در این مقاله با عنوان مقوله و زیرمقوله دسته بندی شدند. اما اینکه هر یک از این مقوله ها و زیرمقوله ها با چه سلسله مراتبی در این اسناد مورد توجه قرار گرفته اند؛ و اولویت نسبی آنها به همراه پیشنهادی برای بهبود پرداختن به موضوع هویت در اسناد آتی، مسئله ای است که در این مقاله به آن پرداخته شده است. اهمیت تحلیل سلسله مراتبی زیرمقوله ها در این اسناد به این صورت است که علاوه بر اینکه در تصمیم گیری ها موثر است بلکه در تدوین اسناد جدیدتر با موضوع هویت کمک کننده خواهد بود. پس از مشخص شدن مقوله ها و زیرمقوله ها در ارتباط با مفهوم هویت، مقوله ها و زیرمقوله ها اولویت بندی شدند. یعنی پس از تحلیل محتوای اسناد تحلیل سلسه مراتبی آنها انجام شد و مشخص شد که کدامیک از مقوله ها در چه مرتبه ای قرار دارد.

هویت ازجمله مفاهیمی است که دارای گستره معنایی وسیعی در علوم انسانی است و در بیشتر شاخه های مختلف علوم انسانی ازجمله روان شناسی، جامعه شناسی و فلسفه مورد مطالعه پژوهشگران است. اهمیت این موضوع از آن جهت است که نمی توان فرد یا شیئی را یافت که فاقد هویت باشد. بر این اساس مقاله حاضر نتایج حاصل مطالعات انجام شده با چهارچوب نظری هویت اجتماعی، شاخه علوم اجتماعی در اسناد بین المللی مرتبط با حفاظت و مرمت آثار تاریخی فرهنگی است. در این پژوهش روش پژوهشی تحلیل محتوا انتخاب شد تا بتوان تعداد زیادی از اسناد مرتبط را تحلیل کرد. اسناد مورد بررسی 28 سند بین المللی مربوط به سال های 1969 تا 2023 است. به منظور مفهوم شناسی هویت و رابطه آن با حفاظت و مرمت آثار تاریخی فرهنگی، متن اسناد به صورت دقیق مطالعه و سپس کدگذاری و مقوله بندی شدند. این امر کمک میکند موضوعات مربوط به مفهوم هویت دقیق تر و سریع تر استخراج و تحلیل شوند. نتایج تحلیل محتوای انجام شده در این اسناد، در دو شاخه اصلی تعریف هویت و رابطه هویت و حفاظت طبقه بندی شدند؛ همچنین نتیجه مطالعات در این پژوهش بیان می کند که بین حفاظت - مرمت ویژگی های هویتی اثر رابطه دوسویه برقرار است؛ زیرا هریک بر دیگری تأثیر می گذارند، بنابراین با شناخت ویژگی های هویتی اثر و تعریف آن می توان از آن به عنوان ابزاری برای تعیین خط مشی حفاظت و مرمت آثار تاریخی فرهنگی استفاده کرد.

منابع مختلفی در موضوع آرایه های تزیینی و رنگ های استفاده شده در تزیینات نسخ خطی وجود دارد که می توانند مرجع خوبی برای شناخت این گونه تزیینات باشد. اما ضروری است مطالعات دقیق تری برای شناسایی رنگ های به کاررفته انجام پذیرد، تا شناخت ما نسبت به آثار، شناختی دقیق و علمی باشد. ازجمله این موارد کاربرد رنگ طلایی در آرایه های تزیینی نسخ خطی است که در این پژوهش به شناسایی آنها در نسخ تاریخ دار پرداخته شده است. با توجه به اینکه نسخه شناسان در فهرست نویسی ها یا شناسنامه های اموالی، رنگ طلایی نسخ خطی را زر (طلا) اعلام می کنند و از طرفی در دوران اسلامی کاربرد طلا در آثار و اشیا محدودیت دارد، این پرسش مطرح می شود که آیا کاربرد طلا در قرآن ها نیز محدودیت داشته یا از آلیاژهایی که تلألؤ طلایی دارند استفاده می شده است. بر همین اساس در این پژوهش به بررسی رنگ طلایی قرآن های خطی قاجاری پرداخته می شود تا مشخص شود در تزیینات قرآن ها از طلا یا از آلیاژهای آن استفاده شده است. در تحقیق حاضر 5 نمونه رنگ طلایی به کاررفته در 5 نسخه خطی مربوط به دوره قاجار شناسایی شد. این آثار مذهّب و مرصّع به دلیل نفیس بودن در فهرست آثار ملی ثبت شده است و در حال حاضر در موزه ملی قرآن نگهداری می شوند. این بررسی با میکروسکوپ پلاریزان (PLM) و میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM) مجهز به آنالیزگر (EDS) انجام شد. نتایج پژوهش نشان داد طلا به عنوان رنگ دانه در تزیینات رنگ طلایی به کار رفته است.