امیرهاشم پورمافی

از دیدگاه مردم شناسی، تغذیه یکی از شاخه های مهم در فرهنگ جوامع بشری است. از اینرو بخش مهمی از فرهنگ ما را نیز غذاها تشکیل می دهند. «خُرد کردن گوجه سبز » متعلق به فرهنگ غذایی استان مازندران است. مخلوط این میوه با سبزی های معطر که در سلامتی و تندرستی مردمان این خطه مؤثر است، در ظرف مخصوصی بنام نمه کار درست می شود. از دیدگاه باستان شناسی، ظرف مورد نظر دارای پیشنیه تاریخی است و آداب و رسوم مربوط به این ظرف از دیدگاه مردم شناسی، نمادی از فرهنگ قدیمی و استمرار استفاده از آن، نشانه همبستگی و مشارکت در بین خانواده ها در مازندران بوده است. در نوشتار پیش رو موضوع مورد نظر از طریق مصاحبه فردی و گروهی در سطوح مختلف جامعه مورد بررسی قرار گرفته است.

هدفی که این مقاله دنبال می کند، بررسی و مطالعه ظروف سنگی مکشوفه و بجای مانده از دوره هخامنشی است. بیشتر این آثار، مربوط به هنر سنگ تراشی این دوره هستند که در زندگی روزمره درباری و در مراسمی خاص از آنها استفاده می شده است. در این پژوهش 24 اثر در قالب شش گروه مشخص شده اند که به معرفی نمونه ها، براساس گونه شناسی، جنس، نوع و کاربرد آنها پرداخته می شود. مجموعه مورد مطالعه، شامل پنج هاون سنگی، شش دسته هاون سنگی، دو قاشقک (سرتاس) سنگی، شش بطری سنگی، چهار گلدان سنگی و یک دوستکامی سنگی است.

مطالعه و بررسی ظروف سنگی هخامنشی مکشوفه از محوطه های باستانی که هم اکنون در موزه ها نگهداری می شوند، مبحث اصلی مقاله حاضر را تشکیل می دهد. یکی از شواهد موجود برای بررسی فرایند تکنولوژیکی در دوره هخامنشی، هنر سنگ تراشی ظروف سنگی در این دوره است؛ زیرا این آثار از جمله دست ساخته های بشرند که جایگاه ویژه ای را در مطالعات باستان شناختی به خود اختصاص داده اند. در این مقاله تلاش شد که منابع و مدارک موجود، درباره ظروف سنگی دوره هخامنشی گردآوری شود. در مجموع در این بخش 26 اثر متعلق به این دوره انتخاب شد که این آثار به سه گروه طبقه بندی و بعضی نیز به زیرگروه های فرعی تر گروه بندی شدند. بیشتر مطالعات صورت گرفته براساس توصیف ظاهری، الگوها و موتیفهای هنری موجود، بررسی طرحها و تزئینات و نیز خطوط و کتیبه هایی که بر روی آنها نقش شده، انجام گرفته است.