مجتبی آزمون

زمینه و هدف: یکی از معضلات نوظهور جامعه شهری و بخصوص کلان شهرها، مبحث جزایر حرارتی شهری است که منجر به اختلاف دمای این سطوح به نسبت مناطق حاشیه خود به دلایل مختلف اکولوژیکی، مورفولوژی، توپوگرافی، جمعیتی و... استروش بررسی: در این پژوهش جزایر حرارتی شهری تبریز در نمونه موردی منطقه 1، ناحیه 1بعنوان محدوده اول و منطقه 6، ناحیه 4 بعنوان محدوده دوم ازاین کلان شهر، با استفاده ازتصاویر سنجش ازدور لندست 8 مورد بررسی قرار گرفت. اهداف این پژوهش شامل استخراج، مکانیابی و تحلیل پدیده جزایر حرارتی شهری درمحدوده موردمطالعه با استفاده از فرمولهای مشخص و تهیه نقشه های مربوطه با تمرکز بر شاخصهای اکولوژیکی و مورفولوژی است.یافته ها و نتیجه گیری: یافته ها نشان می دهد که محدوده اول، دمای کمینه 88/15 درجه و بیشینه آن 65/37 درجه بوده و درمحدوده دوم کمینه 11/24 و بیشینه 87/40 درجه است. با بررسی نقشه های استخراج شده براساس شاخصهای درنظر گرفته شده اکولوژیکی یعنی پوشش گیاهی، باد، تابش آفتاب و ارتفاع ازسطح دریا و شاخصهای مورفولوژی یعنی ارتفاع ساختمان، تراکم ساختمانی، نمای ساختمان و بام ساختمان ها در هر دو محدوده، به این نتیجه رسیدیم که محدوده اول باارتفاع بالاتر ازسطح دریا، دریافت مناسب تر بادهای غالب شمالشرقی، جهت گیری مناسب تر خیابان ها، ارتفاع طبقات پایین تر و اکثرا یک طبقه بودن آنها و فراوانی بام های انعکاسی به نسبت محدوده دوم، ازدلایل خنک تر بودن این محدود بوده است. هرچند محدوده دوم ازلحاظ پوشش گیاهی وضع مناسب تر و تراکم ساختمانی کمتری برخورداراست.

زمینه و هدف: مکان یابی صحیح و طراحی درست نواحی صنعتی، را می توان گامی استوار در جهت بهبود محیط زیست، توسعه صنایع و رشد صحیح و منطقی مناطق شهری و روستایی بر شمرد. در این تحقیق میزان آلاینده های موجود در دوره ی سی روزه آبان ماه 1402 که باهدف تحلیل میزان تأثیرگذاری کاربری های صنعتی شهر تبریز بر آلودگی هوای آن صورت گرفته که با مکان یابی و نوع جایگزینی خود در بطن شهر تبریز باعث افزایش شاخص های آلایندگی هوایی شده و باتوجه به اطلاعات جمع آوری شده و داده های در دسترس پژوهش در نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و با استفاده از روشهای کتابخانه ای و تحلیل مانند روش IDW مورد بازبینی و بررسی قرار گرفت.مواد و روش ها: موارد مورد بررسی در این مطالعه، آلاینده ها و همچنین نوع آن در دوره زمانی ۳۰ روزه در کلان شهر تبریز به صورت کتابخانه ای و جمع آوری اطلاعات است. آلاینده های منوکسید کربن (CO)، دی اکسید گوگرد (SO2)، ذرات معلق (PM2.5) و (PM10)، دی اکسید نیتروژن (NO2) و اوزون، به صورت نقطه ای در ایستگاه های کجوار، حکیم نظامی، میدان آذربایجان، هتل مرمر، میدان نماز، راه آهن، باغشمال، آب رسان و بهداشت جمع آوری شدند و با استفاده از روش معکوس فاصله (IDW) در نرم افزار GIS به صورت نقشه ی توزیع آلاینده به تفکیک هر آلاینده به صورت نقشه های توصیفی تهیه شده است.یافته ها و نتیجه گیری: نتیجه حاصل از پژوهش چنین بیان می شود که موقعیت نواحی صنعتی شهر تبریز بر میزان آلودگی هوای شهر تبریز بی تأثیر است و هیچ اثر سویی بر افزایش آلودگی هوایی شهر تبریز ندارد.

در جامعه کنونی از جزیره حرارتی شهری به عنوان یکی از مهم ترین مخاطرات طبیعی نوظهور یاد می شود. که به شکل اختلاف دمای سطح مناطق شهری به نسبت مناطق پیرامونی به دلایل گوناگون اکولوژیکی، مورفولوژی و توپوگرافی می باشد. این پژوهش جزایر حرارتی شهر تبریز را به عنوان یکی از مهم ترین مراکز جمعیتی و صنعتی ایران در نمونه موردی منطقه 8 آن، با استفاده از تصاویر لندست 8 موردبررسی قرارگرفته شده است. اهداف این پژوهش شامل استخراج، مکان یابی و تحلیل پدیده جزایر حرارتی شهری در منطقه موردمطالعه با استفاده از الگوریتم های مشخص و تهیه نقشه های مربوطه و بررسی با نوع مصالح استفاده شده بود که شناسایی دو جزیره حرارتی گرم در مرکز و غرب با دمای 48/33 درجه سانتی گراد و یک جزیره حرارتی سرد در شمال منطقه با دمای 02/20 درجه سانتی گراد را در پی داشت. در ادامه شاخص های تأثیرگذار در جزایر حرارتی زمین شهری در محدوده مطالعاتی مورد ارزیابی واقع گردید. پس از تحلیل 15 عامل عمده تعیین شده برای منطقه 8 تبریز و برداشت های میدانی از عمده مصالح مورداستفاده محدوده که اکثراً سیمان و خشت بود و تعیین بازتاب نور، نرخ انتشار تابش حرارتی، ظرفیت گرمایی و بازتاب خورشیدی رنگ های موجود در محدوده، نتایج به دست آمده این است که با برخورداری کم وبیش تمام منطقه از شاخص های تأثیرگذار جزایر حرارتی، تفاوت اصلی در اختلاف درجه حرارت شهری را می توان در نوع مصالح روسازی به کار برده شده و رنگ آن در جزایر حرارتی تعیین شده مشاهده نمود. جایی که جزیره حرارتی سرد یعنی بازار سرپوشیده تبریز علی رغم شرایط تقریباً یکسان با جزایر گرمایشی موجود در بیشتر شاخص های تعیین شده، تفاوت اصلی در نو مصالح روسازی نمایان بود که از سنگ مرمر و مصالح انعکاسی روشن استفاده شده است. فلذا مصالح پوسته شهری مهم ترین نقش را در کاهش دریافت، ذخیره حرارت و انتقال آن به محیط شهری دارند. در آخر نیز به ارائه راهکارهای قابل اجرا در رابطه با استفاده از مصالح خنک در روسازی های جزایر حرارتی تعیین شده منطقه 8 شهر تبریز پرداخته شده است.