سهیلا امیدنیا

مقدمه: در دو دهه اخیر، سلامت اجتماعی توجه حوزه های روانشناسی، سلامت و علوم اجتماعی را به خود جلب کرده است. با توجه به خلأ تحقیقاتی قابل توجه در مورد سلامت اجتماعی کودکان و نوجوانان، هدف این مطالعه بررسی درک مفهوم سلامت اجتماعی از دیدگاه کودکان و نوجوانان با در نظر گرفتن عوامل جمعیت شناختی سن، جنسیت، محل سکونت و وضعیت اقتصادی-اجتماعی است. روش: این پژوهش با استفاده از روش کیفی و برگزاری 16 جلسه بحث گروهی متمرکز در گروههای سنی 6 تا 18 ساله مناطق شهری و روستایی انجام شد. با انجام نمونه گیری هدفمند، پاسخ های 154 کودک و نوجوان به سوال «به نظر شما سلامت اجتماعی چیست؟» مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. جمع آوری داده ها در سال ۱۳۹۳ و تحلیل محتوای آنها در سال ۱۴۰۲ انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد که مضامین «امکانات محیطی»، «مهارت های ارتباطی» و «جامعه سالم» کانون توجه پسران نوجوان مناطق شهری متوسط ​​و پایین، «پذیرش اجتماعی» کانون توجه دختران نوجوان مناطق شهری متوسط ​​و بالا و «رفتار جامعه پسند» کانون توجه دختران روستایی بود. بحث: این مطالعه نشان می دهد که هرچه از سنین پایین تر به سنین بالاتر و از مناطق روستایی و محروم به مناطق شهری توسعه یافته حرکت می کنیم، پاسخ های کودکان و نوجوانان به رویکردهای سلامت اجتماعی آکادمیک نزدیک تر می شود. به طور خاص، پاسخ های پسران نوجوان به رویکرد اجتماعی و پاسخ های دختران نوجوان به رویکرد فردی سلامت اجتماعی نزدیک تر می شود. بدون شک، نیازسنجی از گروه های هدف می تواند سیاست ها را بهبود بخشد و تصمیم گیری و سیاست گذاری را با اصول عدالت و مدل سیاست گذاری مشارکتی همسو کند.

مقدمه: سرمایه اجتماعی از مهم ترین مفاهیمی است که در چند دهه اخیر مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته است. در این راستا، محققان حوزه سلامت توجه ویژه ای به مفهوم سرمایه اجتماعی داشته اند. این مطالعه بر آن است با تحلیل نظری، مطالعات و پژوهشهای صورت گرفته درخصوص رابطه سرمایه اجتماعی و سلامت به چارچوب مفهومی دست یابد. به طورکلی دو رویکرد در زمینه ارتباط بین این دو متغیر وجود دارد: رویکرد اول، استقلال مفهومی دو متغیر را مطرح می کند که معمولاً سرمایه اجتماعی به عنوان متغیر مستقل و سلامت اجتماعی به عنوان متغیر وابسته فرض شده است. و دیگری رویکرد تلفیق مفهومی که قائل به فضای مفهومی مشترکی برای این دو است. مرور انتقادی: سه رویکرد متفاوت به سلامت اجتماعی وجود دارد. رویکرد تعیین کننده های سلامت، سلامت اجتماعی جامعه و سلامت اجتماعی فردی. تعیین کننده های سلامت در پی شناسایی و تعیین متغیرهایی است که شرایط و زمینه های اثرگذار بر سلامت اجتماعی را فراهم می کند. سلامت اجتماعی در سطح فردی فرایند درگیر شدن شهروندان در امور اجتماعی است. در واقع هر چه سطح درگیری و مشارکت اجتماعی شهروندان در جامعه بالاتر برود نه تنها سلامت اجتماعی فرد افزایش پیدا می کند بلکه این فرآیند، پیامدهایی دارد که شاخص های سلامت اجتماعی جامعه را تقویت می کند. به عبارت دیگر می توان گفت این سه رویکرد یک الگوی کامل سلامت اجتماعی است که از سطح راهبردی، سیاستگذاری، برنامه ریزی، اجرا و حصول و ارزیابی نتیجه را در خود دارا می باشد. بنابراین به نظر می رسد برای ارزیابی دقیق و منصفانه از وضعیت سلامت اجتماعی یک کشور بهتر است به هر سه رویکرد بطور همزمان توجه شود. بحث: افراد دارای پایگاه اجتماعی و اقتصادی یکسان ممکن است از سطح سرمایه اجتماعی متفاوتی برخوردار باشند. لذا ویژگی های فردی و روان شناختی یکی از عوامل توضیح دهنده این تفاوت است. به عبارت دیگر سلامت اجتماعی با توجه به ذهنی بودن آن به عنوان بعدی از سرمایه اجتماعی معرفی شده است که بیانگر پتانسیلهای شخصیتی فرد برای توسعه روابط است. دیدگاه تلفیقی در خصوص دو مفهوم سرمایه اجتماعی و سلامت اجتماعی دارای ابعاد روان شناختی است که در واقع همان ظرفیت شخصی افراد برای درگیر شدن در جامعه است