حمید مهجور

یکی از مهم ترین ضعف های قوانین برنامه های پنج ساله توسعه، عدم تحقق سیاست های کلی فرادست این برنامه ها در اغلب بخش ها به ویژه در بخش فرهنگ است. میزان انطباق بین این دو سطح از سیاست گذاری و برنامه ریزی را می توان در مفاد، مختصات و منطوق سیاست های کلی جستجو نمود. هدفی که این مطالعه در پی بررسی آن بوده، ارزیابی سیاست های کلی برنامه های توسعه در بخش فرهنگ است. این مطالعه به روش ترکیبی شامل مطالعه کیفی با تکنیک تحلیل مضمونی سیاست ها و استخراج مقولات اساسی آنها و سپس مطالعه کمی به روش مصاحبه ساختاریافته با 14 نفر از کارشناسان حوزه برنامه ریزی فرهنگی که به صورت هدفدار انتخاب شدند، صورت پذیرفته است. نتایج حاصله نشان داد که سیاست های کلی برنامه پنجم بالاترین نمره ارزیابی و سیاست های کلی برنامه چهارم در رتبه دوم و سیاست های کلی برنامه ششم در جایگاه سوم قرارگرفته و هر سه مجموعه دارای نمره بالاتر از متوسط و در حد مطلوب ارزیابی شده است. همچنین در بین مؤلفه های مختلف، انطباق با مبانی فرادستی و قانون اساسی بالاترین نمره و زمانمندی و انطباق با منابع بودجه ای در کمترین حد انطباق ارزیابی شده است. به علاوه سیاست های کلی برنامه چهارم دارای کمترین و سیاست های کلی برنامه ششم دارای بیشتری اثربخشی در اجرا بوده است. در خصوص اثربخشی و نفوذ سیاست های کلی در مرحله تقنین، بالاترین اثربخشی از آن برنامه پنجم و کمترین اثربخشی مربوط به برنامه چهارم ارزیابی شده است.

یکی از مهمترین عرصههای تعاملی در نظام اسالمی تعامالت در حوزه اقتصادی است و بسیاری از دیگر روابط افراد متأثر از آن است. نحوه صحیح تنظیم روابط اقتصادی در جامعه مبتنی بر منبعی قابلاعتماد از ضرورتهایی است که عدم رعایت آن خسارتهای جبرانناپذیری را در پی خواهد داشت. قرآن کریم بهعنوان محوریترین منبع اسالمی توجه به معیشت و تدبیر آن را اصلی مهم در زندگی افراد میشمارد. در این نوشتار محقق در پی برشمردن مهمترین مؤلفههای مؤثر در تربیت اقتصادی از منظر قرآن کریم با هدف درآمدی بر طرحریزی الگویی برای تربیت اقتصادی در نظام معیار اسالمی است که به روش توصیفی-تحلیلی ضمن بررسی آیات مرتبط با بحث اقتصاد و تفاسیر موجود مرتبط با آن بهویژه تفسیر شریف المیزان مؤلفههای بینشی، گرایشی و کنشی استخراج گردیده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد ایمان به مالکیت مطلقه خداوند، معاد باوری، باور به کرامت و خالفت الهی، اعتقاد به رزاقیت الهی و نگرش ابزاری به مال دنیا از مؤلفههای بینشی تربیت اقتصادی است. عدالت محوری، قناعت و زهد، اعتدال و میانهروی و مؤلفههای کنشی تربیت اقتصادی پرداخت وجوهات شرعی، سعی و تالش برای کسب روزی، داشتن برنامه اقتصادی در زندگی، روحیه کار و خدمترسانی، تدبیر در سرمایهگذاری، روحیه قناعت در زندگی، روحیه فقرزدایی و رسیدگی به محرومان نیز مؤلفههای گرایشی تربیت اقتصادی است.