علی ادیبی نیا

در جوامع امروزی دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی به عنوان یکی از کلیدی ترین نهادهای ساختاری، در جهت توسعه و رشد همه جانبه به شمار می رود. چرا که تحول جوامع با آموزش انسان های آن جامعه گره خورده است و بر اساس نظام آموزشی و تربیتی یک جامعه، نظم و انضباط اجتماعی حالت نهادی به خود می گیرد و عامه مردم خصوصا جوانان به طرف فرهنگ ترقی و توسعه حرکت می کنند. در همین راستا هدف پژوهش حاضر بررسی مولفه های تمدن سازی در دانشگاه و آموزش عالی از دیدگاه امام خمینی(ره) می باشد. این پژوهش با روش فراترکیب انجام شد که برای تجزیه و تحلیل اطلاعات، از روش هفت مرحله ای فراترکیب سندلوسکی و باروسو استفاده شد که مبتنی بر راهبرد جستجوی منابع، 29 منبع از 312 منبع برای فراترکیب نهایی مناسب بود. یافته های پژوهش نیز 8 مقوله اصلی شامل استقلال، بصیرت و اقدام آگاهانه، انسان سازی، تخصص علمی، شناخت مبانی دینی، اعتلای کشور، مردم محوری و وحدت می باشد که در قالب یک چارچوب منسجم از بیانات امام خمینی در طول سالهای انقلاب تدوین و در نهایت پیشنهاداتی به سیاست گذاران حوزه آموزش عالی ارائه گردید.

پرورش و تعالی شخصیت دانشجویان و تربیت آنان به عنوان نسل آینده جامعه ای که باید به صورت فعالانه در آن حضور یافته و تعامل داشه باشند همواره مورد توجه بوده است و ابعاد مربوط به آن، به نوعی خود را در ساحت فرهنگی و اجتماعی و تربیتی این نهاد مرجع در جامعه نشان می دهد. لذا شناسایی معیارهای ارزیابی عملکرد دانشگاه ها در این حوزه اهمیت دارد و هدف از اجرای پژوهش حاضر، شناسایی ابعاد، مؤلفه ها و معیارهای ارزیابی عملکرد فرهنگی و اجتماعی دانشگاه های ایران می باشد. در پژوهش حاضر که با بهره گیری از روش اسنادی و فراترکیب به جمع آوری اطلاعات پژوهش پرداخته است، جهت تجزیه و تحلیل آن نیز از روش هفت مرحله ای فراترکیب سندلوسکی و باروسو استفاده نموده است. برای ارزیابی کیفی ت فراترکیب نیز از ابزار گلین(2006) استفاده شده است. در مجموع، مبتنی بر راهبرد جستجوی منابع، 52 منبع از 571 منبع برای فراترکیب نهایی مناسب بود که از بین این منابع، 8بعد، 31 مولفه و 64 معیار شناسایی گردید و مورد تایید خبرگان این حوزه نیز قرار گرفت. یافته های پژوهش حاضر نشان داد که ابعادِ کارویژه های مهم، تعاملات و ارتباطات، برنامه ها، گروه های دانشگاهی، نظام مدیریتی، زیرساخت ها و امکانات ، فعالیت های ویژه اساتید و کارکنان و در نهایت، تولیدات محتوایی ، بر ارزیابی عملکرد فرهنگی و اجتماعی دانشگاه موثر است. نتایج پژوهش حاضر این قابلیت را دارد تا در راستای ارزیابی عملکرد و رتبه بندی فرهنگی و اجتماعی دانشگاه های ایران در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مورد استفاده قرار گیرد.

یکی از مهمترین وظایف حکمرانی آموزشی، بازنگری به موقع نظام ها و فرآیندهای آموزشی به ویژه در حوزه نظام آموزش عالی است. به نظر می رسد فرصت و تجربیات کسب شده در دوران همه گیری کویید 19  این روند را تشدید کرده است. به همین منظور هدف پژوهش حاضر بررسی تجربه زیسته دانشجویان مدیریت دانشگاه تهران از آموزش مجازی در دوران همه گیری ویروس کرونا و ارائه راهکارهایی جهت بهبود نحوه آموزش می باشد. روشی که در این پژوهش کیفی مورد استفاده قرار گرفته است، تحلیل پدیدارشناختی می باشد. با استفاده از تحلیل پدیدارشناختی می توان دریافت که جامعه هدف دنیای پیرامون خود را چگونه درک می کند و تجارب خاص مورد نظر برای آن ها چه معنایی دارد. جامعه آماری در این پژوهش، شامل آن دسته از دانشجویان مدیریت دانشگاه تهران می باشد که سابقه مشارکت در کلاس های غیرحضوری و مجازی و توام را به صورت هم زمان با فراگیری ویروس کرونا در دانشگاه را داشته اند. پژوهشگران این پژوهش با انجام 29 مصاحبه از بین دانشجویان واجد شرایط به اشباع نظری رسیده اند. یافته پژوهش حاضر نشان می دهد که کلاس های غیرحضوری و مجازی دارای مزایا و معایبی به صورت توامان می باشد که به تفکیک به موارد آن پرداخته می شود. نهایتا این مطالعه با تحلیل محتوای داده های پژوهش، روش آموزش ترکیبی فزاینده را جهت افزایش و بهبود بهره وری فرایند آموزش توصیه و پیشنهاد می کند.  

یکی از روندهایی که در سال های اخیر پیرامون موضوع رهبری موردتوجه قرار گرفته است، مبحث رهبری معنوی می باشد. برخی از پژوهشگران به اهمیت رهبری معنوی در ایجاد یک محیط کار پایدار برای کارکنان اشاره کرده اند و آن را موجب افزایش بهره وری در سازمان می دانند و برخی دیگر به جنبه های دیگر تأثیر رهبری معنوی بر بهره وری منابع انسانی پرداخته اند. بنابراین، ضرورت بررسی و ارائه دستاوردهای علمی و پژوهشی دراینزمینه بیش ازپیش احساس می شود. در این مطالعه از روش مرور سامانمند به عنوان روش پژوهش، و به منظور بررسی فرایند پژوهش از چارچوب آرکسی و اومالی (2005) به عنوان راهنما استفاده و در این چارچوب مراحل تحلیل بر پایه مؤثرترین روش ها و ساده ترین دستورالعمل تشریح شده است. جامعه آماری پژوهش، 654 مقاله از پایگاه های داده اسکوپوس و گوگل اسکالر، و انتشارات الزویر، وایلی، فرانسیس و تیلور، که پس از غربالگری، تعداد 54 مقاله، که با هدف پژوهش مطابقت داشت، به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. در این پژوهش جهت ارائه مفهوم یکپارچه از یک چارچوب چهارسطحی استفاده شده و یافته های پژوهش در قالب سطوح فردی، تیمی، سازمانی و فراسازمانی ارائه شده است. نتیجه پژوهش نشان می دهد که پژوهشگران و مدیران سازمان ها می توانند با توجه به رهبری معنوی در چهار سطح (فردی، تیمی، سازمانی، و فراسازمانی)، انگیزه افراد و بهره وری سازمانی را افزایش دهند.