غزل کریمی سنگدهی

شعر فارسی با موسیقی ایران همواره پیوند عمیقی داشته که حتی با ظهور جریان ترانه سرایی، شعر همچنان در بسیاری از آثار موسیقی، جایگزین ترانه می شود. این پژوهش با روش تحلیلی – توصیفی و با نظر به رویکرد جامعه شناسی ادبیات و دیدگاه لوسین گلدمن، نقش شعر فارسی را در موسیقی ایران تبیین کرده و به بررسی دلایل گرایش تولیدکنندگان موسیقی به شعر کلاسیک و نو و تحولات این دلایل در دوره های مختلف پرداخته است. در این میان تأثیر عوامل فرهنگی، سیاسی و اجتماعی بر جایگزینی شعر به جای ترانه و پیامدهای مثبت و منفی آن نیز مورد توجه بوده اند. نتایج تحقیق نشان می دهد که استفاده از شعر کلاسیک به دلایلی همچون جایگاه فاخر آن در فرهنگ ایرانی، نگرش دینی و مذهبی در جامعه پس از انقلاب اسلامی، سیاست های غرب ستیزانه، تحولات فرهنگی و پیشرفت های مدرنیته و ظرفیت های زبانی و ادبی شعر کلاسیک در دوره های زمانی مختلف، متفاوت است. گرایش به شعر آزاد و نو نیز اغلب به دلیل محتوای سیاسی و اجتماعی و زبان نمادین این نوع شعر است. جایگزینی شعر به جای ترانه، پیامدهای مثبتی همچون آشنایی بیشتر مخاطبان با شعر و ادبیات، ارتقاء دانش و سلیقه آنان، معرفی شاعران، افزایش کیفیت آثار موسیقی و تأثیر مثبت بر دیگر آثار و ترانه ها را به همراه دارد. پیامدهای منفی آن نیز عبارتند از: اثرگذاری منفی در کیفیت ترانه های دیگر، بیگانگی این آثار با زمان تولید اثر و تلفیق یا تغییر اشعار.

در میان همه ژانرهای ادبی، رمان بیشترین ارتباط را با جامعه و زندگی واقعی دارد. همچنین نویسندگان زن، برای نوشتن از جنبه های گوناگون زندگی و جنسیت خویش، از آغاز گونه ادبی رمان را برگزیده اند. این مقاله با روش تحلیل محتوایی به بررسی مسائل مربوط به زنان در رمان های نویسندگان زن سه دهه 1370، 1380 و 1390 ایران می پردازد و تأثیر تحولات اجتماعی و فرهنگی هر دهه را بر محتوای رمان ها نشان می دهد. به همین منظور، از هر دهه دو رمان برای بررسی انتخاب شده و نتیجه حاکی از آن است که دگرگونی های اجتماعی و فرهنگی تأثیر بسیاری بر دیدگاه نویسندگان زن در پرداخت شخصیت ها و مسائل زنانه دارد و تحول محتوای رمان ها منطبق با تحولات جامعه و متأثر از آن است. در رمان های دهه 1370، سلطه مردانه و خشونت پررنگ تر است و زنان قدرت و جایگاهی ندارند. شخصیت های زن رمان های دهه 1380 نیز شرایط تقریباً مشابهی با دهه قبل دارند و بحث هویت یابی در این دهه بسیار پررنگ و مهم است. زنان رمان های دهه 1390 اما به استقلال و آزادی عمل دست یافته اند، فعالانه در جامعه حضور می یابند و دغدغه ها و مطالبات متفاوتی دارند.