سیما السادات صفوی پورنایینی

پژوهش حاضر با هدف مقایسه تاثیرات آموزش مهارت های زندگی با و بدون آموزش ذهن آگاهی بر میزان تفکر منطقی- تجربی، و افکار منفی جوانان دارای آسیب جسمی- حرکتی انجام شد. روش پژوهش، آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری بود. جامعه آماری، شامل دانش آموزان پسر با آسیب جسمی- حرکتی دوره متوسطه دوم مدارس استثنایی شهر تهران بود. نمونه پژوهشی، بدلیل حجم کم جامعه آماری، شامل همه افراد این جامعه در سال تحصیلی 1401-1400 می شد. با روش نمونه گیری هدفمند، 45 آزمودنی به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و یک گروه گواه گمارده شدند. گروه یک، آموزش مهارت های زندگی و گروه دو، آموزش مهارت های زندگی و آموزش ذهن آگاهی را دریافت نمود. گروه گواه، آموزشی دریافت نکرد. هر سه گروه، پیش و پس از دوره های آموزشی و یک ماه پس از پایان دوره ها، به پرسشنامه منطقی- تجربی اپشتاین و پاسینی (1999)، و پرسشنامه افکار خودآیند هالون و کندال (1980)، پاسخ دادند. تحلیل داده ها با روش تحلیل واریانس یکراهه، تحلیل واریانس اندازه گیری مکرر و تحلیل کوواریانس چند متغیره انجام شد. مقایسه گروه ها نشان داد، که هر دو مداخله تاثیرات یکسانی بر توانایی منطقی، درگیری منطقی، توانایی تجربی و افکار منفی شرکت کنندگان گذاشته است. می توان گفت، هر دو مداخله آموزشی، منجر به تقویت سیستم های اندیشه ورزی منطقی و تجربی و کاهش افکار منفی می شود، که در مورد افراد با آسیب جسمی- حرکتی ارزشمند است.

هدف پژوهش، مقایسه اثربخشی آموزش مهارت های زندگی با و بدون آموزش ذهن آگاهی بر میزان شایستگی هیجانی- اجتماعی دانش آموزان معلول جسمی حرکتی بود. پژوهش از نوع آزمایشی، با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری، شامل همه دانش آموزان پسر معلول دوره دوم متوسطه مدارس استثنایی شهر تهران بود که از آن، نمونه پژوهش به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شد. شرکت کنندگان 45 نفر بودند که به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل گمارده شدند. گروه یک، آموزش مهارت های زندگی و گروه دو، آموزش مهارت های زندگی با آموزش ذهن آگاهی دریافت نمود. گروه کنترل آموزشی دریافت نکرد. هر سه گروه، پیش و پس از آموزش و یکماه پس از پایان آن، به پرسش نامه شایستگی هیجانی- اجتماعی پاسخ دادند. تحلیل داده ها با روش تحلیل واریانس اندازه گیری مکرر و تحلیل کوواریانس چند متغیری انجام شد. نتایج نشان داد، نسبت به گروه کنترل، شایستگی هیجانی- اجتماعی درگروه یک، به طور کلی و به ویژه در مؤلفه های خودآگاهی، آگاهی اجتماعی و خودمدیریتی؛ و در گروه دو، به طور کلی و در تمامی مؤلفه ها افزایش یافت. مقایسه دو روش آشکار ساخت که با آن که مهارت های شناختی و هیجانی و مدیریت آن ها به نحو معنی دار در هر دو گروه آزمایشی افزایش یافت، همراه نمودن آموزش ذهن آگاهی با آموزش مهارت های زندگی، در مجموع اثر افزوده ای بر مهارت های مذکور ندشت. بنابراین می توان گفت که اهمیت دادن به آموزش مهارت های زندگی و ذهن آگاهی می تواند پیامدهای سودمندی برای دانش آموزان معلول داشته باشد و نتیجه آن تربیت افرادی با شایستگی اجتماعی بالا خواهد بود.