پریسا قربانی

نهاد وقف در همه ی جوامع به ویژه در جوامع مسلمان نشین می تواند گره گشای بسیاری از مشکلات باشد. وقف علاوه بر کاهش هزینه های عمومی روستا، سبب تقویت روحیه ی مذهبی مردم و شکل گیری اماکن عمومی و مذهبی می گردد و می تواند به توسعه ی پایدار در نواحی روستایی نیز کمک کند؛ بنابراین ترویج فرهنگ وقف در بین مردم در برنامه ریزی های توسعه ی روستایی جایگاه ویژه ای دارد. پژوهش حاضر به بررسی اثرات اقتصادی و اجتماعی وقف در توسعه ی فضاهای روستایی در شهرستان خوسف در استان خراسان جنوبی پرداخته است. این پژوهش به لحاظ هدف از نوع تحقیقات کاربردی و بر مبنای ماهیت و روش از نوع تحقیقات توصیفی- تحلیلی است.روش جمع آوری اطلاعات به کمک پرسش نامه محقق ساخته بوده و برای سنجش میزان اعتبار پرسش نامه از آلفای کرونباخ استفاده شده است. جامعه ی آماری شامل 1740 خانوار ساکن در 17 روستای شهرستان است که دارای بیشترین تعداد رقبات وقفی هستند. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران 266 خانوار برآورد گردید. برای آزمون فرضیه های پژوهش از آزمون های تی تک نمونه ای و دو جمله ای در محیط نرم افزار  spss استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که به طور کلی وقف بر  بهبود شاخص های اقتصادی، نوسازی و بهسازی مکان های عمومی برای خانوارهای روستایی تأثیر زیادی داشته است. در بُعد اجتماعی، وقف گسترش روحیه ی خیرخواهی و امانت داری و تقویت روحیه ی دینداری خانوارها، و ایجاد اماکن عام المنفعه و نگهداری از آن را سبب شده است.

این پژوهش با هدف پیش بینی اعتیادپذیری بر اساس سرمایه روانشناختی، نشخوار فکری و ذهن آگاهی در دانشجویان دختر دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین انجام شد. پژوهش توصیفی- همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش را تمامی دانشجویان دختر دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین در سال تحصیلی 99-1398 نیمسال دوم تشکیل داد. از بین دانشجویان دختر با روش نمونه گیری در دسترس تعداد 200 نفر انتخاب و به پرسشنامه اعتیادپذیری (وید و بوچر، 1992)، پرسشنامه سرمایه روانشناختی (لوتانز و همکاران، 2007)، پرسشنامه نشخوار فکری (یوسفی و همکاران، 1388) و پرسشنامه ذهن آگاهی (بائر و همکاران، 2004) پاسخ دادند. داده های پژوهش با روش های آمار توصیفی، ماتریس ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیری با SPSS نسخه 24 تحلیل شد. نتایج نشان داد که بین نمره کل سرمایه روانشناختی (56/0-=r و 002/0=p) و ابعاد آن با اعتیادپذیری رابطه معکوس و معناداری وجود دارد (05/0>P). این رابطه بین نمره کل نشخوار فکری (44/0=r و 002/0=p) و ابعاد آن با اعتیادپذیری، مثبت و معنادار و بین نمره کل ذهن آگاهی (62/0-=r و 001/0=p) و ابعاد آن با اعتیادپذیری، معکوس و معنادار بود (05/0>P). همچنین، رگرسیون چندمتغیره به روش ورود همزمان نشان داد که 44 درصد از واریانس اعتیادپذیری بر مبنای متغیرهای پیشبین (سرمایه روانشناخت، ذهن آگاهی و نشخوار فکری) قابل تبیین است. بنابراین می توان برای پیشگیری از اعتیاد در دانشجویان با شناخت عوامل روانشناختی مؤثر و تقویت ذهن آگاهی آسیب پذیری دانشجویان در این زمینه را کاهش داد.

حیات فرهنگی جامعه ایرانی با برگزاری جشن ها و آیین های مختلف پیوند خورده و در طول تاریخ هویت ایرانی را شکل داده است. آداب ورسوم اجتماعی، سرمایه های ارزشمندی از میراث فرهنگی ناملموس به شمار می روند و حامل دلالت ها و معانی عمیقی هستند. سمنوپزی یکی از این میراث های فرهنگی ناملموس و از آیین های مهم ایران زمین است که در فرهنگ ایرانی جایگاه ویژه ای دارد. سمنو خوراکی معروفی است که از شیره جوانه گندم تهیه می شود. طعم آن شیرین و به رنگ قهوه ای با غلظت زیاد است. شیرینی سمنو کاملاً طبیعی است. در باورهای ایرانیان سمنو نمادی از برکت، باروری و توانمندی و از خوراکی های اصلی سفره نوروزی و سفره نذری است. آیین سمنوپزی در مناطق مختلف ایران بسیار متنوع برگزار می شود. طرز تهیه و شیوه پخت سمنو، فرایند طولانی و پرزحمتی دارد و به شکل های گوناگون تهیه می شود. در مقاله حاضر به روش توصیفی تحلیلی به برگزاری این آیین در میان مردم کاشان پرداخته شده و شیوه و مراحل پخت سمنو تشریح شده است. در نهایت با بررسی روند و آداب اجرای سنت سمنوپزی، کارکردهای اجتماعی و مذهبی این مراسم مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. نتیجه این پژوهش نشان می دهد که پخت سمنو سنت دیرپای مردم کاشان است و در باورهای آنان حضور پررنگی دارد؛ به طوری که در جشن نوروز به عنوان شگون (خیر و برکت) بر سفره نوروزی قرار می گیرد و نیز به نیت برآورده شدن حاجات، نذر حضرت فاطمه(س) می شود.