امید حیدری پور

رضایتمندی سکونتی از جمله مهم ترین مباحث ذهنی کیفیت زندگی در حوزه مسکن به شمار می رود. ابعاد فضاهای واحد مسکونی، یکی از شاخص های رضایتمندی سکونتی می باشد. از شاخص های دیگر رضایت از سکونت، میل به اقامت طولانی تر در آن مکان است؛ که در پژوهش های مختلف، به عنوان یکی از کلیدی ترین عوامل مرتبط با رضایتمندی مطرح گردیده است. بر همین اساس، هدف این پژوهش، بررسی تأثیر ابعاد فضاهای داخلی مسکن معاصر بر رضایتمندی و به تبع آن اقامت ساکنین می باشد. رویکرد اصلی پژوهش کمی با دو روش تحلیل محتوا اسنادی و پیمایشی می باشد. در بخش تحلیل محتوای اسنادی، 160 پژوهش حوزه رضایتمندی سکونتی، از طریق نمونه برداری هدفمند با تکنیک گلوله برفی مورد توجه قرارگرفته است. همچنین پیمایش در سه بخش، ابعاد فضاهای مسکن، رضایتمندی سکونتی و میل به اقامت بیشتر با جامعه آماری ساکنین مسکن معاصر انجام شده است. الگوی مسکن مورد پژوهش، رایج ترین الگوی مسکن در شهرهای بزرگ یعنی مسکن آپارتمانی متداول با تعداد واحد محدود، زیر 10 واحدی در شهر اصفهان و حجم نمونه نهایی این پژوهش 270 نفر از ساکنین می باشد. بر اساس یافته های تحلیل محتوا، شاخص های کالبدی یکی از ابعاد جدایی ناپذیر رضایتمندی سکونتی و ابعاد فضاهای داخلی یکی از مهم ترین شاخص های آن می باشد. در بخش پیمایش بر اساس مدل مفهومی، در طول پیشینه تحقیق، مدل ساختاری بین ابعاد فضاهای داخلی، رضایتمندی سکونتی و میل به اقامت بیشتر تبیین شده است و تأثیر مساحت بر رضایتمندی ساکنین معناداری و با ضریب بالای 86/0 به دست آمده است. همچنین رضایتمندی بر میل به اقامت بیشتر، با ضریب 93/0 تأثیر معناداری دارد. بنابراین با توجه به اینکه هر دو مسیر معنادار هستند، نتیجه می شود که رضایتمندی در رابطه مساحت و مدت اقامت نقش میانجی دارد.

مدل کیفیت زندگی به دلیل ساختار چندبعدی آن، دارای پیچیدگی و ابهام بوده و به دلیل تنوع تعاریف، ابعاد، مقیاس ها و شاخص های مطرح شده در بین اندیشمندان، به منظور استفاده در سیاست گذاری های کلان، نیاز به بازشناسی دارد. هدف این پژوهش، تحلیل محتوای اسنادی ادبیات موضوعی کیفیت زندگی با رویکرد تبیین ساختار کلی آن می باشد. روش تحقیق این پژوهش، با رویکردی کمی-کیفی و جامع نگر، با جامعه آماری پژوهش های انجام شده در موضوع کیفیت زندگی و نمونه گیری به صورت هدفمند و با ساختار گلوله برفی تا حد اشباع نظری انجام شده است. به طور کلی 160 پژوهش، براساس شاخص های مطرح شده، مورد تحلیل محتوا قرارگرفته است. بر اساس یافته ها، می توان دریافت که شاخص های کیفیت زندگی در سه رویکرد اصلی عینی، ذهنی و رفتاری و به طور مسجل حاصل از 7 بعد کالبدی، اجتماعی، خدماتی، اقتصادی، محیطی، فرهنگی و شخصی با ارزش های متنوع می باشند. بحث و نتیجه گیری: بر اساس یافته ها نتیجه گیری می شود که در سیاست گذاری های کلان، الگوهای جاری رفتار، برابر با استانداردهای عینی و ذهنیت مخاطب، بسیار بیشتر از وجود استانداردهای عینی باید موردتوجه قرار گیرند و تأمین این دو گروه از شاخص ها علی رغم عدم تأمین شاخص های عینی می تواند به سازگاری مخاطب با محیط منجر شود. همچنین شاخص های شخصی در پژوهش های انجام شده، دارای بیشترین وزن و شاخص های کالبدی دارای بیشترین فراوانی و کمترین وزن می باشد و توجه ویژه به آن ها در برنامه ریزی های کلان، باید در اولویت قرار گیرد. درنهایت، به منظور مدل جامع نگر کیفیت زندگی با ارائه ضریب اهمیت هرکدام از ابعاد برای اولویت بندی برنامه ها ارائه می شود.

به علت گسترش روزافزون استفاده از فناوری واقعیت مجازی در حوزه های مختلف و به خصوص آموزش، بررسی ادراک مخاطب از طریق این فناوری و قابلیت های آموزشی آن ضرورت دارد. لذا، هدف این پژوهش بررسی قابلیت های آموزشی سیستم واقعیت مجازی از طریق مقایسه تطبیقی ادراک محیط به دو صورت مستقیم و با استفاده از فنّاوری واقعیت مجازی بر مبنای ارزیابی روابط غیرخطی مؤلفه های ادراک بصری در فرآیند ادراک می باشد. روش تحقیق در این مقاله به صورت تجربی-پیمایشی می باشد؛ به طوری که مخاطبان به دو صورت مستقیم و با استفاده از عینک های واقعیت مجازی در زمان مشخص، فضا را مورد تماشا قرار داده و سپس مورد پیمایش قرارگرفته اند. جامعه آماری این پژوهش با توجه به تخصصی بودن مؤلفه های ادراک بصری، از بین دانشجویان رشته معماری انتخاب شده است. پایایی پرسشنامه بر اساس تکنیک آلفای کرونباخ و روایی محتوایی بر اساس نظر متخصصین مورد تأیید قرار گرفت. بر اساس یافته های پیمایش در چهار بخش کفایت نمونه، تحلیل عامل R، همبستگی و رگرسیون، می توان نتیجه گیری کرد که مؤلفه های ادراک بصری، در پنج عامل احتمالی شناسایی و در این میان سه عامل به صورت قطعی تبیین شده است. در سطح عامل اول، ادراک بصری شامل مؤلفه هایی می باشد که توسط آن ها، درک پیچیدگی های محیط و در سطح عامل دوم، ادراک بصری شامل مؤلفه هایی می باشد که توسط آن ها، درک معنای محیط و در سطح عامل سوم، ادراک بصری شامل مؤلفه هایی می باشد که توسط آن ها، درک بینایی برای مخاطب میسر می شود.