محمدرضا آژنگ

با گذشت بیش از یک دهه از معرفی «اقتصاد مقاومتی و سیاست گذاری در این حوزه در کشور»، این پرسش مطرح است که آیا مفاهیم جدید مطرح در جهان غرب، مرجح و برتر از مفاهیم موجود در مکاتب اقتصاد اسلامی است؟ بین دو دیدگاه «اقتصاد مقاومتی» و «اقتصاد چرخشی» چه تفاوت ها و همپوشانی هایی وجود دارد؟ برای پاسخ به این پرسش، پژوهشگر سعی کرده است پس از مطالعه پژوهش های انجام شده با موضوع اقتصاد چرخشی تا سال 2021، با روش فرا ترکیب، مؤلفه های مربوط را بیابد و در ادامه با روش تحلیل محتوا، بیانات آیت الله خامنه ای درباره مؤلفه های اقتصاد مقاومتی را استخراج و درنهایت، تناظر بین دو اقتصاد چرخشی و اقتصاد مقاومتی را بررسی کند. بر اساس یافته های پژوهش تعداد ده مؤلفه موجود در منظومه اقتصاد مقاومتی، فاقد مفاهیم متناظر در مؤلفه های اقتصاد چرخشی هستند. این مؤلفه ها عبارت اند از: مصون سازی اقتصادی؛ رشد درون زا مبتنی بر رونق تولید؛ زیست بوم کسب وکار؛ تاب آوری اقتصادی؛ تأمین مالی هوشمند؛ گذار از اقتصاد تک محصولی؛ برندسازی اقتصاد مقاومتی؛ اقتصاد دانش بنیان؛ جایگزینی واردات با تولید داخل؛ سرمایه اجتماعی. در طرف دیگر، تمام مؤلفه های موجود در منظومه اقتصاد چرخشی(هشت مؤلفه)  مفاهیم متناظر در اقتصاد مقاومتی را دارند که شامل این مواردند: قوانین حفاظت از محیط زیست؛ سبک زندگی اسلامی‑ ایرانی پایدار؛ اصول سه گانه اقتصاد چرخشی؛ مدیریت پایدار؛ حاکمیت پایدار؛ ارزش های اجتماعی؛ اکولوژی صنعتی؛ توسعه پایدار.

اتکاء به اقتصاد دانش بنیان یکی از استراتژی های کشورهای در حال توسعه بوه و در این میان چشم امید به نوآوری شرکت های دانش بنیان بعنوان یکی از مهم ترین بازیگران این عرصه دوخته شده است. هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل تعیین کننده عملکرد نوآوری شرکت های دانش بنیان با استفاده از روش فراترکیب است. در راستای این روش پس از پالایش مقالات، در نهایت تعداد 140 مقاله علمی که بطور مستقیم به موضوع عملکرد نوآوری شرکت ها پرداخته بودند وارد مرحله تحلیل در نرم افزار MAXQDA شدند. پس از مرحله تلفیق تعداد 110 کد متمایز شناسایی، و از بین کدهای شناسایی شده کدهای ظرفیت جذب با 10 ارجاع؛ مدیریت دانش با 9 ارجاع، شبکه های سازمانی با 8 ارجاع و یادگیری سازمانی با 7 ارجاع به ترتیب بالاترین تعداد ارجاعات را در متون پژوهشی داشتند. در سطوح انتزاع بالاتر کدها در قالب 13 مفهوم و در نهایت در قالب 7 موضوع زمینه نوآوری، دولت، شبکه سازی، راهبری دانش سرمایه های فکری، دوسوتوانی سازمانی، راهبرد هم رقابتی و نظام علم، فناوری و نوآوری بنگاه (STI) تقسیم بندی و در چارچوب مدل سه شاخگی ارائه شدند.