مهدیه شکریان برنجستانکی

فشار ناشی از تحریم های بین المللی و ضعف مدیریت بحران، در سال های اخیر گریبانگیر اقتصاد ایران بوده است. در این شرایط صاحبکاران توقع شریک شدن حسابرسان در درد اقتصادی و دریافت تخفیف در حق الزحمه حسابرسی را دارند. هدف این پژوهش، بررسی تأثیر تخفیف حق الزحمه حسابرسی بر احتمال تقلب مدیران صاحبکار و افشا تحریف های بااهمیت توسط حسابرسان و همچنین بررسی اثر تعدیل گری عقد قرارداد با موسسات حسابرسی دارای کیفیت بر این روابط است. داده های به کار گرفته شده، شامل 130 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، طی سال های 1394 تا 1399 است. برای تجزیه تحلیل داده ها و آزمون فرضیه ها از مدل رگرسیون لجستیک بر مبنای داده های تابلویی استفاده شده است. نتایج حاصل از آزمون فرضیه های پژوهش نشان می دهد تخفیف حق-الزحمه حسابرسی تاثیر منفی (و مثبت) بر افشا تحریف های بااهمیت توسط حسابرسان (و احتمال تقلب مدیران صاحبکار) دارد، همچنین نتایج نشان دهنده رابطه بین بکارگیری موسسات حسابرسی دارای کیفیت با افشا تحریف های بااهمیت توسط حسابرسان و احتمال تقلب مدیران صاحبکار و نیز تایید تاثیر تعدیلی این متغیر بر رابطه تخفیف حق الزحمه حسابرسی بر افشا تحریف های بااهمیت توسط حسابرسان و احتمال تقلب مدیران صاحبکار می باشد. آزمون های اضافی نشان می دهد الزام جامعه حسابداران رسمی نسبت به تعدیل افزایشی حداقل 70 درصدی حق الزحمه حسابرسی در سال 1400 نسبت به سال گذشته، نتایج را برجسته تر می کند.

شیوع ویروس تنفسی نوظهور کنونی و اثرات همه گیری آن، اقتصاد جهانی را به شدت تحت الشعاع قرار داده و از سخت ترین چالش های پیش رو حسابرسان و صاحبکاران در طی سال های آتی خواهد بود. هدف اصلی این مطالعه بررسی تاثیر همه گیری نوعی ویروس تنفسی با تغییر شکل پذیری مداوم و قدرت سرایت و کشندگی بالا به نام کووید-19 بر کیفیت حسابرسی از دیدگاه حسابرسان عضو جامعه حسابداران رسمی ایران است. در این پژوهش از یک روش کمی بوسیله پیمایش پرسشنامه، استفاده شده است. از حسابرسان خواسته شد نظر خود را درباره کیفیت حسابرسی از طریق پاسخ به سوالات بر اساس مقیاس پنج امتیازی لیکرت اعلام کنند. از میان 236 موسسه حسابرسی دارای رتبه الف تا د جامعه حسابداران رسمی ایران، برای 185 موسسه پرسشنامه ارسال گردید که 146 پاسخ قابل استفاده دریافت شد. مطالعه ما برخی از نتایج و مفاهیم مهم را مورد بررسی قرار داد که بر اساس نظرات حسابرسان، عمدتا" همه گیری بیماری تنفسی فعلی بر کیفیت حسابرسی تاثیر قابل توجهی داشته است. در این راستا رعایت پروتکل های بهداشتی و استفاده از برنامه های دیجیتال جهت کاهش اثرات منفی این بحران پیشنهاد می گردد.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر شهرت، حق الزحمه و تردید حرفه ای حسابرس بر کیفیت حسابرسی در مدیریت سود از دیدگاه حسابرسان عضو جامعه حسابداران رسمی ایران می باشد. روش: در این پژوهش از روش کمّی- پیمایشی و ابزار پرسشنامه برای گردآوری داده ها استفاده شد. از میان 230 موسسه حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی در سال 1401، پرسشنامه ها از طریق ایمیل برای 114 موسسه ارسال گردید که در نهایت 96 پرسشنامه قابل استفاده دریافت شد. برای سنجش سازگاری درونی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده گردید. ضریب آلفای کرونباخ سطح پایایی قابل قبولی (0.7) را نشان می دهد. داده های حاصل از پژوهش با استفاده از نرم افزارSPSS  نسخه شماره 28 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: نتایج نشان می دهد که حق الزحمه و تردید حرفه ای حسابرس تاثیر قابل توجهی بر کیفیت حسابرسی در مدیریت سود دارد؛ اما شهرت حسابرس تاثیر مهمی بر کیفیت حسابرسی در مدیریت سود ندارد. این یافته نشان می دهد که حسابرسان برای کسب کیفیت حسابرسی بهتر در شیوه های مدیریت سود، باید بر حق الزحمه حسابرسی به عنوان معیاری از تلاش حسابرسی و تردید حرفه ای بیشتر تاکید نمایند. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه می تواند به حسابرسان مستقل کمک کند تا کیفیت حسابرسی خود را در شناسایی و جلوگیری از هرگونه شیوه های دستکاری سود اجرا شده توسط مشتریان افزایش دهند. علاوه بر این، به نهادهای اجرایی مانند سازمان های حسابرسی و بورس و اوراق بهادار در بررسی شرکت هایی که سود خود را مدیریت می کنند، یاری رساند.  

حسابداری به عنوان پدیده ای اجتماعی و سازمانی همگام با پیشرفت اجتماعی و پیچیدگی روز افزون کسب و کار ها به سرعت در حال تغییر است. لذا در هر حوزه معانی متفاوتی پیدا می کند که درک چگونگی استفاده و واکنش بازیگران اجتماعی، و نحوه شکل گیری و بازسازی حوزه هایی که رویه های حسابداری در آن اعمال می شوند مهم تر از پیش شده است. به دلیل اینکه جریان اصلی پژوهش های حسابداری از پژوهش های کمی استفاده می کند، نیاز به ورود روش های فلسفی پدیدارشناسی به پژوهش های حسابداری جهت بررسی پدیده های جدید احساس می گردد. این مقاله برخی از پرسش های پژوهشی متناسب با روش های پژوهش کیفی و فرصت هایی را جهت بررسی پدیده های جدید حسابداری ارایه می کند. استفاده از رویکرد مسیر برای پژوهش های کیفی، به ویژه استفاده از پدیدارشناسی برای مسائل حسابداری، پژوهشگران را بر آن داشت تا جایگزین دیگری (با انتخاب روش های پژوهش پدیدارشناسی) جهت انجام پژوهش های کیفی خود داشته باشند. نتایج نشان داد که استفاده از این رویکرد در پژوهش -های کیفی پدیدارشناسی، می تواند پژوهشگران حسابداری را به سمت یافتن پاسخ در اولین قدم های پژوهش های کیفی و نیز کاوش در مفاهیم حوزه های مختلف حسابداری سوق دهد. همچنین این مدل می تواند روش شناسی های پدیده شناسی را برای پژوهشگران حسابداری غنی تر کند.