شهلا زندی

هدف: محیط زیست و مسائل مربوط به آن، از جمله مباحث به روز و دغدغه های امروزه سیاست گذاران، سازمان ها، کسب وکارها و حتی مردم عادی است. مدیران اغلب کسب وکارها به دلایل گوناگونی از جمله فشارهای دولتی، خواسته های مردمی، افزایش سهم بازار خود و ...، در زنجیره های تأمین خود مسائل زیست محیطی را در نظر می گیرند. در این مقاله دو نوع زنجیره تأمین سبز و غیرسبز سه سطحی شامل تأمین کننده، تولیدکننده و خرده فروش با توجه به مداخله دولت در مقدار و قیمت محصولات سبز و غیر سبز بررسی شده است. روش: در این پژوهش، نقش دولت به منزله رهبر، برای رسیدن به کاهش هزینه های اقتصادی و زیست محیطی و افزایش شاخص رفاه اجتماعی با تعیین تعرفه هایی برای هر دو زنجیره بر اساس بازی استکلبرگ، به شکل مدل برنامه ریزی غیرخطی با محدودیت های چهار سطحی ارائه می شود؛ به طوری که ابتدا تعرفه ها (برای زنجیره های تأمین محصول سبز به صورت پرداخت یارانه و برای محصول غیرسبز به صورت دریافت جریمه) از سوی دولت تعیین شده؛ سپس بر اساس تعرفه ها، مقدار و قیمت محصولات توسط خرده فروش، تأمین کننده و تولید کننده مشخص می شود. یافته ها: برای تشریح مدل، مثال های عددی آورده شده است و تحلیل حساسیت روی میزان اهمیت دولت به هر یک از اهداف خود (کاهش هزینه های اقتصادی و زیست محیطی و افزایش شاخص رفاه اجتماعی) و تأثیر آن بر سود حاصل و تعرفه های وضع شده برای زنجیره های تأمین بررسی شده است. نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد که سود اعضای زنجیره تأمین به طور چشمگیری وابسته به تعرفه اعمال شده توسط دولت است. همچنین بهترین توازن بین کاهش هزینه های اقتصادی و محیطی و افزایش رفاه مشتریان، هنگامی به دست می آید که دولت برای همه آنها اهمیت یکسانی قائل شود؛ به این معنا که تا حد ممکن می تواند هر سه هدف خود را برآورده سازد.