محمود هاشمی افوسی

پژوهشگران از نظریه های متعددی برای توصیف و تبیین بازنشستگی ورزشی استفاده کرده اند. هدف از پژوهش حاضر بررسی و مروری تحلیلی بر نظریه های پیری شناسی اجتماعی و کاربردپذیری آنها در عرصه بازنشستگی ورزشی است. پژوهش حاضر به روش مروری در فاصله سال های 1398 تا 1399 انجام گرفت. چهار نظریه فعالیت، متارکه روابط، تداوم و فروپاشی اجتماعی همراه با شواهد پژوهشی مرور و بررسی شدند. نتایج نشان داد انتقادات متعددی به این نظریه ها وارد شده است که حول سه محور اساسی استوارند: 1) نقش عوامل مختلف مانند منابع، محیط، ویژگی های فردی و عوامل ساختاری در این نظریه ها نادیده گرفته شده اند، 2) به دلیل توسعه این نظریه ها در جوامع غیر ورزشی، تعمیم آنها به گروه ها و جوامع ورزشی به راحتی میسر نیست، 3) بازنشستگی ورزشی تفاوت فاحشی با بازنشستگی از سایر مشاغل دارد که کاربرد این نظریه ها را در ورزش با دشواری مواجه می سازد. به طور کلی می توان گفت که هیچ یک از این نظریه ها به طور جامع و کامل ماهیت پدیده بازنشستگی ورزشی و تجربیات ورزشکاران بازنشسته را مورد پوشش قرار نمی دهند و کارایی آنها در ورزش مورد تردید قرار گرفته است. با این وجود نظریه های پیری شناسی اجتماعی نقش مهمی در پیشرفت مطالعات بازنشستگی ورزشی ایفا کرده اند و زمینه ای برای ارائه نظریه های جدید مهیا ساخته اند. به همین دلیل به پژوهشگران پیشنهاد می شود دانش و اطلاعات خود را نسبت به این مفاهیم و نظریه ها بیفزایند تا در نظریه پردازی که یکی از نیازهای این علم نوپاست موفق تر عمل نمایند.