فخرالدین توکلی

زمینه و هدف: ویژگی ها و کارکردهای شبکه های اجتماعی مجازی موجب شده تا سازمان های بسیاری از جمله پلیس در صدد استفاده مؤثرتر و تخصصی تر از آن ها باشند. هدف اصلی تحقیق حاضر، ارائه الگوی کاربرد شبکه های اجتماعی در فرآیند جرم یابی است.روش: این تحقیق از نظر هدف، کاربردی است که به روش آمیخته اکتشافی انجام شده است. مشارکت کنندگان حوزه کیفی، شامل کلیه مطلعان کلیدی درون و برون سازمانی حوزه رسانه و ارتباطات و فضای مجازی است که داده ها به روش نمونه گیری هدفمند تا رسیدن به اشباع نظری با 18 نفر با استفاده از ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری شد. همچنین در مرحله کمی جامعه آماری تحقیق را کلیه کارشناسان حوزه ارتباطات و رسانه ها و خبرنگاران معاونت اجتماعی فراجا و اساتید دانشکده های ارتباطات و رسانه، کارآگاهان و جرم یابان تشکیل می دهند که تعداد 132 نفر به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب و با استفاده از ابزار پرسشنامه مستخرج از داده های کیفی و نظریه های مرتبط داده ها گردآوری شدند.یافته ها: یافته های تحقیق، کاربرد شبکه های اجتماعی مجازی در فرایند جرم یابی شامل 5 بُعد، 14 مؤلفه و 99 شاخص است؛ که بُعد ارتباطی شامل مؤلفه های تعامل های ارتباطی کاربران و تعامل های سازمانی؛ بُعد اطلاعاتی شامل مؤلفه های انتقال اطلاعات، تجزیه و تحلیل اطلاعات، جمع آوری و جذب اطلاعات و مستندسازی اطلاعات؛ بُعد اقناعی شامل مؤلفه های شفافیت و درک پیام، و صداقت و استحکام در پیام؛ بُعد آموزشی شامل مؤلفه های آموزش همگانی و تولید رسانه ای؛ و بُعد ساختاری شامل مؤلفه های ساختار انسانی، فنی، قانونی و محیطی می باشد.نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که رسانه ها به ویژه شبکه های اجتماعی مجازی باید در فرایند جرم یابی بیش از پیش مورد توجه کارآگاهان و کارشناسان جرم یابی و کشف علمی جرم در پلیس های تخصصی (فتا و آگاهی) قرار گیرند.

زمینه و هدف: ویژگی های محیط سایبر و در نتیجه آن پیچیده تر شدن جرایم سایبری موجب زمان بر و هزینه بر شدن کشف این جرایم شده است در نتیجه توجه به پیشگیری از جرایم سایبری از اهمیت بالایی برخوردار می باشد؛ هدف از این پژوهش تعیین عوامل راهبردی مؤثر بر پیشگیری از جرایم سایبری است. روش شناسی: روش پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش اجرا، توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش را خبرگان پلیس فتا ناجا به تعداد 15 نفر تشکیل می دهند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته است که پایایی پرسشنامه از روش ضریب آلفای کرونباخ با مقدار 0/89 و روایی پرسشنامه با روش محتوایی تأیید شد همچنین با استفاده از روش دلفی فازی، در دو مرحله به جمع آوری اطلاعات از خبرگان مورد نظر اقدام گردید و کلیدی ترین آنها انتخاب شدند. با توجه به ماهیت این پژوهش، جهت تجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده از روش دلفی فازی و از نرم افزارهای Excel و Spss استفاده گردید. یافته ها: یافته های این پژوهش نشان داد که مهمترین عوامل راهبردی مؤثر بر پیشگیری از جرایم سایبری، در 31 عامل و 7 گروه شامل عوامل فرهنگی، عوامل اجتماعی، عوامل فنی، عوامل ایجابی، عوامل سلبی، عوامل درون سازمانی و عوامل برون سازمانی می باشند. نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش، فرهنگ سازی و تولید رسانه ای، آگاه سازی خانواده ها، استفاده از ابزارهای امنیتی توسط کاربران، در اختیار داشتن نیروهای متخصص و آموزش دیده از جمله عوامل مؤثر و نقش آفرین در پیشگیری از جرایم سایبری می باشند که بایستی در طراحی و انتخاب برنامه ریزی های راهبردی مناسب مورد توجه ویژه قرار گیرند.