مجید کریم پور ریحان

نواحی روستایی باتوجه ب ه ماهی ت خ ود وابس تگی زیادی به مسکن دارد. در این نواحی، مسکن ع لاوه ب ر س رپناه ب ودن دارای کارکرده ای دیگ ری مانن د مح ل نگهداری دام و انبار محص ولات تولیدشده و مک انی برای فعالیت های اقتص ادی مانن د ف راوری محص ولات کشاورزی است. طرح بهسازی مسکن روستایی که از سال 1384 از سوی دولت و با هدف بهبود کیفیت مسکن و بافت روستایی و ارتقای سطح ایمنی، رفاهی و آسایش مسکن، جلوگیری از مهاجرت روستائیان و درنتیجه، مقاوم سازی مسکن روستایی به اجرا درآمد، طی سال های گذشته نتوانسته به توفیقی که باید دست یابد و علت های مختلفی از سوی کارشناسان در این زمینه اعلام می شود. باتوجه به اهمیت موضوع، در این مقاله به بررسی چالش ها و مشکلات روستائیان شهرستان ملارد در زمینه دریافت اعتبارات بهسازی مسکن روستایی پرداخته شد. روش تحقیق حاضر توصیفی - تحلیلی و پیمایشی است. جامعه و نمونه آماری تحقیق حاضر از دو بخش خبرگان (20 نفر) و افراد جامعه محلی (302 نفر) تشکیل شده است. روش های مورداستفاده در تحلیل داده ها روش تی تست، تحلیل شبکه و ماتریس گولر است. باتوجه به مطالعات میدانی صورت گرفته در شهرستان ملارد به وسیله نمونه های موردبررسی مشخص گردید که با وجود نتایج مثبتی که این اعتبارات داشته ولی موانع و مشکلاتی نیز وجود دارد که مانع تحقق یک الگوی پایدار در ارتباط با اعتبارات بهسازی مسکن در شهرستان و به صورت کلان در سطح ملی گردیده است. نتایج حاصل از بررسی ها نشان داد که بیشتر متغیرهای موردبررسی از حالت ایدئال فاصله دارند، و بیشتر روستائیان از پروسه های اداری تعیین شده و به ویژه بحث تأمین ضامن برای اخذ وام، زمان بر بودن اخذ وام، متناسب نبودن سودهای بانکی وام ها با درآمد روستائیان و... اظهار نارضایتی کرده و انگیزه کافی برای ادامه طرح مقاوم سازی و بهسازی مساکن در روستاها وجود ندارد با وجود آثار مثبت طرح و تخصیص اعتبارات در سال های اخیر، نیمه تمام بودن این طرح در بسیاری از خانه های روستایی شهرستان نشان از وجود موانع ذکرشده و نیازمند بازنگری در قوانین تعیین شده برای اخذ وام از سوی مسئولین است.

پدیده خزش شهری مشکلات و تغییراتی را در حریم سکونتگاه های کلان شهری و حوزه نفوذی آن ایجاد می کند. یکی از مهم ترین مشکلات این پدیده تغییر کاربری اراضی می باشد که برنامه ریزان و طراحان بخش توسعه از آن به عنوان ابزار مهم در سطوح مختلف ملی، منطقه ای و محلی استفاده می کنند؛ لذا بررسی تأثیرات این رخداد از اهمیت زیادی برخوردار است. در این مقاله تأثیرات عوامل خزش شهری بر سکونتگاه های کلان شهر تهران (شهرستان اسلامشهر) مورد بررسی قرار گرفته است. در پژوهش حاضر حجم نمونه 50 نفر و ضریب پایایی به دست آمده 73/0 می باشد که نشان دهنده پایایی قابل قبول است. روایی تحقیق نیز از طریق پنلی از متخصصان و کارشناسان روستایی و شهری و شهرسازی مورد تأیید قرار گرفته است. در بُعد کالبدی افزایش ارزش اقتصادی زمین و افزایش راه های مواصلاتی بیشترین تأثیرات و ارتقاء سطح امکانات حمل و نقل شهرها و روستاها در این زمینه تأثیراتی نداشته است در بُعد اقتصادی و اجتماعی بهبود رفاه اقتصادی و ضعف ها و ارزش های اجتماعی ساکنین بیشترین تأثیرات و در بُعد مدیریتی تغییر در مکانیسم و فرآیندهای مدیریتی و معضلات و مشکلات دهیاری ها بیشترین تأثیر را بر خزش شهری داشته اند. در راستای وجود رابطه یا عدم وجود رابطه میان هر یک از متغیرهای موجود از نرم افزار لیسرر و مدل آزمون AGFI و دستور بینومال تست و آزمون نسبت ها استفاده می نماییم. با توجه به نتایج سطح معناداری sig در همه متغیرها که کوچک تر از ضریب آلفا یعنی 05/0 شده است نتیجه می شود که عوامل محیطی-کالبدی، اقتصادی-اجتماعی و عوامل مدیریتی از اصلی ترین مؤلفه های تأثیرگذار بر خزش شهری شهرستان اسلامشهر می باشند.

با توجه به اینکه یکی از وظایف دولتها تأمین سرپناه مناسب و مقاوم برای اقشار ضعیف جامعه و روستائیان می باشد، در نتیجه یکی از سیاستهای تشویقی دولتها ارائه اعتبارات به روستائیان است که از این طریق می توان به بهسازی مساکن روستایی و ارتقای میزان مقاومت آنها در برابر سوانح طبیعی پرداخت. هدف از تحقیق حاضر صرفاً ارزیابی طرح بهسازی مسکن نیست، بلکه با توجه به آسیب پذیری اقشار روستایی و محرومیت آنها، اعطای اعتبارات بهسازی مسکن می تواند در تمامی جوانب زندگی آنان تأثیر گذار باشد، بویژه به لحاظ امنیت روحی و جسمی، بنابراین در این تحقیق به بررسی آثار اعطای اعتبارات بر کیفیت زندگی و امنیت روانی، اقتصادی و اجتماعی روستاییان پرداخته شده است. روش تحقیق حاضر توصیفی – تحلیلی و به لحاظ هدف کاربردی می باشد. جامعه آماری در تحقیق حاضر تمامی خانوارهایی که از سال 1384 تا سال 1397 از اعتبارات بهسازی مسکن بهره مند بوده اند(1428 خانوار)، می باشد.  بر اساس روش جدول مورگان تعداد 302 خانوار به روش تصادفی به عنوان نمونه انتخاب گردیده و مورد پرسشگری قرار گرفت. جهت پرسشگری از خانوارها، پرسشنامه ای جهت ارزیابی میزان تأثیرات اعتبارات اعطایی به خانوارها به لحاظ اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیست محیطی تدوین گردید و همچنین در ادامه پرسشنامه ای هم جهت تعیین مؤلفه های مؤثر در تحقیق الگوی پایدار سیاست گذاری اعتبارات بهسازی مسکن با نظرسنجی از کارشناسان و اساتید تدوین گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار تحلیل آماری SPSS و روشهای تفاوت میانگین، مدل تحلیل عاملی و T TEST استفاده شد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که در شهرستان ملارد اعتبارات اعطایی در طی سالهای اخیر در تمامی ابعاد مورد بررسی تأثیرات مثبتی را بر جای گذاشته است؛ بطوری که میانگین تمامی ابعاد مورد بررسی از حالت ایده آل بالاتر است که این اعتبارات بر اقتصاد خانوارها، آرامش روحی و روانی، احساس امنیت، مقاومت مسکن در برابر سوانح طبیعی بالاخص زلزله و سلامت زیستی خانوارها تأثیر داشته و با توجه به آثار مثبت این اعتبارات در ادامه مشخص گردید بر اساس شاخصهای مورد بررسی مؤلفه های تأثیر گذار در فرآیند دریافت تسهیلات و بهبود و شتابدهی به اجرای آن، مؤلفه های اقتصادی، اجتماعی و سازمانی – اداری در اجرای هرچه بهتر طرح بهسازی مسکن نقش بازی کرده، که مطلوبیت هر چه بیشتر این 3 مؤلفه در اجرای هر چه بهتر طرح مذکور، تأثیرگذار است.

صنعت گردشگری پس از صنایع نفت و خودروسازی به سومین صنعت درآمدزای جهان تبدیل شده است و اشتغال زایی در آن به سرمایه گذاری کمتری نیاز دارد. کشور ما با برخورداری از جاذبه های بکر و تمدن چند هزار ساله براساس گزارش سازمان جهانی گردشگری، در ردیف ده کشور برتر دنیا در زمینه گردشگری قرار دارد، اما سهم کشور ما از این صنعت سود آور هم از نظر تعداد و هم از نظر گردش مالی بسیار ناچیز است و در این خصوص نیازمند برنامه ریزی منسجم می باشد. با توجه به وضع موجود و رشد و رونق این صنعت در کشور و استان های شمال شرقی (شیروان)، هدف پژوهش بررسی موانع توسعه گردشگری در شهر شیروان است. برای بررسی مسئله پژوهش از طریق روش اسنادی و کتابخانه ای به جمع آوری اطلاعات پرداخته شده است و یافته های تحقیق حاضر به روش توصیفی – تحلیلی و با استفاده از قضاوت کارشناسانه (روش دلفی ) و بهره گیری از شیوه پیمایش میدانی (مشاهده و پرسشنامه) به دست آمده است، برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدل تاپسیس به منظور بررسی موانع گردشگری شیروان استفاده شده است و نتایج نشان می دهد که از بین رفتن باغات به عنوان جاذبه گردشگری شهر به دلیل کم آبی و خشکسالی با کسب امتیاز 735/0 توانسته است در صدر معیارهای مورد بررسی قرار بگیرد.

پوسته های تبخیری خاک که از انواع فرایندهای فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی تشکیل شده اند، در تثبیت خاک در مناطق نیمه خشک و خشک نقش مهمی دارند. پایداری و یکپارچگی این پوسته ها با فعالیت های انسانی مانند تردد دام یا ماشین یا استخراج مواد معدنی به خطر می افتد. هدف پژوهش حاضر، بررسی اثر استخراج سولفات سدیم و تخریب پوسته تبخیری بر رفتار حفاظتی سطح زمین است. این پژوهش در منطقه ایوانکی انجام شد. در این راستا چهار نمونه از خاک (دو نمونه شاهد به عنوان اراضی طبیعی با پوسته های دست نخورده و دو نمونه از محل استخراج و برداشت سولفات سدیم به عنوان پوسته های تخریب شده در سه افق) بررسی و آزمایش دانه بندی شد. نتایج این پژوهش نشان داد پوسته های دست نخورده حاوی بیش از 60 درصد ذرات بزرگ تر از 2000 میکرون هستند. درنتیجه این خاک ها دربرابر فرسایش بادی آسیب پذیر نیستند؛ در حالی که درصد این ذرات در پوسته های به هم ریخته به کمتر از 40 می رسد که به طور چشمگیری مقاومت برشی آنها را کاهش می دهد؛ از طرفی ازدست دادن این پوسته ضمن کاهش عمل حفاظت کنندگی پوسته، رسوبات ریزدانه زیر سطحی را در معرض فرسایش بادی قرار می دهد که حاوی بیش از 70 درصد ذرات آسیب پذیرند. نتایج نشان داد برداشت و استخراج سولفات سدیم در منطقه باعث فرسایش باد حدود 5 برابر بیشتر از زمان حفظ خاک با پوسته می شود.

طوفان ماسه و گرد و غبار در مواقعی رخ می دهد که سطوح خشک با خاک سست در معرض بادهای شدید، متلاطم و غیرقابل کنترل، قرار گیرند. این شرایط معمولا با فعالیت انسان و تغییر کاربری اراضی در مناطق نیمه خشک و خشک تشدید میشود. منطقه دامغان به دلیل ساختار ژئواکولوژیک خود یک منطقه خاص را در نواحی خشک حوزه آبخیز بسته حاج علیقلی به وجود آورده است. در حال حاضر تعادل اکوسیستم منطقه تحت تأثیر بهره برداری های انسانی و فعالیت های باد می باشد. هدف این مطالعه، بررسی اولویت منابع ماسه در فرایند فرسایش بادی است. در این پژوهش، ترکیب و تغییرات اندازه دانه(دانه بندی) در واحدهای طبیعی سرزمین(لندفرم ها) و واحدهای تحت فعالیت انسان(لنداسکیپ) مورد مقایسه قرار گرفت.در هر واحد منبع ماسه، اقدام به برداشت نمونه خاک یا رسوب سطحی گردید. نتایج این مطالعه نشان داد که واحد زمینهای کشاورزی حاوی بیش از 60 درصدذرات بزرگتر از 2000 میکرون هستند، در نتیجه ، این واحد نسبت به واحدهای دیگر، در برابر فرسایش بادی مقاوم است.در حالی که، این مقدار برای حساسترین لندفرم (دشت آبرفتی همراه فرسایش آبی) به حدود 15 درصد می رسد. در همین حال ، نتایج دانه بندی ذرات زیر 2000 میکرون نیز نشان میدهد که واحد زمینهای کشاورزی حاوی بیشترین ذرات آسیب پذیر در برابر فرسایش بادی است. این به این معنی است که زمینهای کشاورزی پتانسیل بالایی برای تامین منابع ماسه در فرایند فرسایش بادی دارند.

امروزه یکی از را ه های روان نمودن ترافیک مسافران در خطوط مترو استفاده از سیاست قیمت گذاری متغیر در ساعات مختلف جهت توزیع تقاضا و کاهش پیک های ترافیک است. هدف این مطالعه بررسی رابطه بین ضرورت قیمت گذاری متغیر خدمات عمومی و توزیع تقاضا در ساعات مختلف روز (مطالعه موردی: مترو تهران) می باشد. هدف تحقیق حاضر از نوع کاربردی بوده و روش انجام آن به صورت توصیفی – پیمایشی بود که که اطلاعات آن به صورت کتابخانه ای – میدانی جمع آوری گردید. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل مترو ایستگاه امام خمینی (ره) شهر تهران طی ساعات مختلف روز بودند که پرسشنامه با روایی و پایایی مناسب بین نمونه اماری توزیع شد. نتایج تحقیق حاضر نشان داد که؛ بین استقبال استفاده کنندگان از حمل و نقل شهری، توزیع تقاضا در ساعات مختلف روز با قیمت گذاری متغیر خدمات مترو رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.

ضرورت سیاست گذاری های بهینه در بخش نفت و گاز، همواره به عنوان یکی از اولویت های استراتژیک در اسناد فرادستی نظام مطرح بوده است؛ بطوری که نمی توان نقش این سیاست ها را در تأمین منافع ملی نسل های فعلی و آینده نادیده گرفت. طی سالیان گذشته بحران سوخت و افزایش هزینه ها خصوصاً در جایگاه با موضوع برند سازی جایگاه پیش بسمت خصوصی سازی آنها و همچنین کاهش موانع زیست محیطی دیدی تازه یافته است. در حال حاضر مسائل محیط زیستی یکی از مهم ترین مسائل مطرح در سطح جهانی و در سطح ملی در بسیاری از کشورهای دنیا هستند و تاکنون کنفرانس ها و نشست های بین المللی مهمی در این خصوص برگزار شده و کشورها به معاهدات و کنوانسیون های متعددی برای جلوگیری از بدتر شدن وضعیت محیط زیست جهانی متعهد شده اند. در این تحقیق هدف ارزیابی قابلیت ها و چالش های جایگاه های موجود گاز مایع با تاکید بر شاخص های زیست محیطی است. از 10 کارشناس خبره برای پاسخ به سؤالات 12 شاخص مربوط به قابلیت ها و 15 شاخص مربوط به چالش ها بهره برداری شد. برای تحلیل داده ها از نرم افزارهای بومی و تکنیک آنتروپی شانون برای تعیین وزن شاخص ها و از تحلیل رابطه خاکستری برای اولویت بندی گزینه ها بهره برداری شد. در پایان محقق پیشنهاداتی برای بهبود شرایط موجود ارائه کرده است.

تحقیق حاضر با تاکید بر رویکرد برنامه ریزی راهبردی، درصدد تدوین راهبردهای اجرایی و مؤثر به منظور توسعه پایدار صنعت گردشگری منطقه کویر شهداد می باشد. این منطقه به دلیل دارا بودن قابلیت ها و منابع ارزشمند خود، توانایی تبدیل به جاذبه های گردشگری را دارد و با برنامه ریزی دقیق و کارآمد می تواند به عنوان قطب گردشگری در کشور معرفی شود. در این راستا، رویکرد برنامه ریزی راهبردی قادر به تبدیل منابع منطقه به جاذبه ها و فعالیت های گردشگری است و در نتیجه اثرات بالقوه مثبتی از جمله افزایش اشتغال، افزایش سطح رفاه اجتماعی مردم منطقه، حفظ و توسعه منابع موجود، منابع تاریخی و طبیعی منطقه را خواهد داشت. در گام نخست، مصاحبه و نظرخواهی از طریق پرسشنامه از کارشناسان، مسئولین و مدیران حوزه گردشگری در منطقه کویر شهداد انجام شد. در گام دوم با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا و تحلیل SWOT که یک جهت گیری راهبردی است، داده ها و اطلاعات تحلیل می شود، سپس با استفاده از ماتریس ارزیابی داخلی و خارجی IE جهت شناسایی اثرات مورد انتظار منطقه و ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی QSPM راهبردهای توسعه صنعت گردشگری منطقه کویر شهداد طبقه بندی و اولویت بندی می شود. نتایج حاصل از بررسی ها و محاسبات نمایانگر آن است که این منطقه در بخش گردشگری در محیط خارجی با فرصت و در محیط داخلی با قدرت روبرو است. بنابراین این قابلیت بسیار بالایی را جهت توسعه و ارتقای ظرفیت های گردشگری خود برای تبدیل شدن به یک مقصد گردشگری توسعه یافته دارد.

  وجود اقلیم های خشک و نیمه خشک در قسمت اعظم کشور ایران و وقوع خشکسالی های مکرر در دهه های اخیر موجب شده است که محدودیت منابع آب از نقطه نظرهای توزیع زمانی و مکانی عامل اصلی محدود کننده برنامه ریزی توسعه اقتصادی کشور باشد. در چنین شرایطی قطعاً ارزش اقتصادی آب و علاوه بر آن ارزش حیاتی آن بسیار چشم گیر است و بنابراین ضرورت توجه خاص به بحث استحصال آب و توسعه و تطبیق آن با شرایط بومی، اقلیمی، اقتصادی و اجتماعی کشور را مطرح می نماید. با توجه به اینکه رطوبت هوا در مناطق ساحلی جنوب کشور در ایام قابل توجهی از سال به بیشتر از 85% هم می رسد قابلیت آن را دارد که از طریق نصب سیستم های جمع کننده آب، آب قابل توجهی جمع آوری کرد. مکانیابی صحیح و اصولی برپایه شاخص های مؤثر در این فرآیند می تواند تا حد زیادی از اتلاف منابع مالی، زمانی، نیروی انسانی و... جلوگیری نماید. پس از تهیه داده های هواشناسی، لایه های ایجاد شده در GIS با روش بولین وزن دهی شده و در نهایت پس از تلفیق نقشه ها مکان های مناسب جهت انجام پروژه های استحصال آب تعیین می شود. در پایان با قرار دادن لایه های ساخته شده بر روی هم منطقه مناسب برای ماه های تعیین شده مشخص شد.

منطقه جنوب گرمسار دارای پتانسیل های اکوتوری سمی و ژئوتوری سمی می باشداین پژوهش به لحاظ نحوه گردآوری داده ها و ماهیت آن در زمره تحقیقات توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف هم در کاربردی جای می گیرد. ابزارجمع آوری داد ه ها شامل مصاحبه و تکمیل پرسشنامه بوده و با توجه به اطلاعات به دست آمده به بررسی جاذبه ها،امکانات و خدمات و وضعیت کلی اکوتوریسم و ژئوتوریسم در منطقه مورد مطالعه پرداخته شده است. s تجزیه و تحلیل اطلاعات و تعیین استراتژ ی ها و راهبردهای تحقیق از روش تحلیل SW OTاستفاده گردید و در نهایت به ارائه راهبردها و استراتژ یهای مرتبط به موضوع تحقیق پرداخته شد. نتایج یافته ها نشان داد که منطقه مورد مطالعه با 9 نقطه قوت و ضریب نهایی 57/3 و 9 فرصت و ضریب نهایی61/3 در برابر 9 نقطه ضعف و ضریب نهائی34/1 و 9 نقطه تهدید و ضریب نهائی55/1، توانمندی های زیادی در امر توسعه و بهره برداری از پتانسیل های اکوتوریسمی و ژئوتوریسمی منطقه دارد ؛ ولی ضعفها و تهدیدهای موجود مانع از بالفعل شدن این توانمند ی ها گردیده است. بنابراین می توان گفت استراتژی نهایی توسعه اکوتوریسم و ژئوتوریسم منطقه جنوب گرمسار یک استراتژی تهاجمی ومبتنی بر تقویت نقاط قوت و استفاده از فرصت های موجود در جهت غلبه بر ضعف ها و تهدیدات پیشرو در زمینه توسعه گردشگری منطقه می باشد.