مریم توانای نامی

توجه به مفهوم سبک زندگی، حاصل چرخش چند دهه اخیر علوم اجتماعی به سمت فرهنگ و نیازهای اساسی فرهنگی است. مصرف رسانه ای به ویژه رسانه های جدید به عنوان عاملی برای قشربندی سبک زندگی می تواند ملاک نظر قرار گیرد. نفوذ فناوری به ویژه رسانه ها در زندگی و میزان، کیفیت و شیوه های بهره مندی از آن می تواند به عنوان عاملی برای تمایز سبک های زندگی باشد. در این مقاله برآنیم تا با بررسی نیازهای اساسی مادی و نیازهای اساسی فرهنگی در قالب سه شاخص آموزش، فراغت و تفریح، و امنیت با محوریت نوع مصرف رسانه ای در هریک از این شاخص ها، به بررسی سبک زندگی مردم در این استان بپردازیم؛ در این مقاله رابطه متقابل نیازهای اساسی مادی و فرهنگی بر یکدیگر و نوع مصرف رسانه ای مردم در تأمین نیازهای اساسی فرهنگی را، به عنوان شاخصی مستقل و اثرگذار برارتقا نیازهای اساسی مادی، بررسی می کنیم. اینجا با بررسی نیازهای اساسی فرهنگی چون آموزش، فراغت و امنیت با بهره گیری از تکنیک مصاحبه با متخصصان، و با هدف بهبود وضعیت این شاخص ها در سیستان و بلوچستان، به رابطه سبک زندگی و مصرف رسانه ای توجه شده است. بررسی رفتارهای مصرفی در دوسطح نیازهای مادی و فرهنگی نشان می دهد که مردم این منطقه از سطح زندگی ضعیفی برخوردارند و گسترش رسانه ها در قالب ابزارهای متنوع منجر به شکل گیری فرصت برای مردم این استان نشده است.

همه جامعه شناسان به نوعی با دو مفهوم اصالت فرد و جامعه یا ساختار اجتماعی و کنش انسانی درگیرند. بر این اساس هریک با برقراری ارتباط میان این دو مفهوم، به برتری یکی بر دیگری توجه می کنند یا رابطه ای را میان این دو مفهوم برقرار می سازند. شریعتی به عنوان متفکری مسلمان، متأثر از تعلیمات اسلامی بوده و فضای فرهنگ اسلامی و مذهب شیعه تأثیرات عمیقی بر شیوه تفکر او به جا گذاشته است. او در هیچ یک از موضوعات مورد توجهش، نه تکیه ای صرف بر اصالت فرد و عاملیت انسانی دارد و نه جامعه و ساختار اجتماعی را امری منحصر به فرد در این باره می داند؛ بلکه رابطه ای متقابل را لحاظ کرده و هردو عامل فرد و جامعه را در شناخت موضوعات و مسائل دخیل می داند. در این مقاله در راستای آشنایی بیشتر با رویکرد شریعتی نسبت به این موضوع، با بهره گیری از دیدگاه شهید مطهری، به واکاوی رویکرد شریعتی نسبت به این موضوع خواهیم پرداخت. برای این منظور از روش پژوهش اسنادی استفاده شده است.