بابک حاجی زاده

افراد فعال در حوزه مالی برای اتخاذ تصمیمات بهینه از ابزارهای مختلفی استفاده می کنند. یکی از مهم ترین این ابزارها بازده مورد انتظار سهام شرکت هاست که آن را توسط مدل هایی پیش بینی می کنند. در این مطالعه مدل بتای پاداشی و نظریه قیمت گذاری آربیتراژ مبتنی بر ریسک نامطلوب مورد بررسی قرار گرفته و مقایسه شده اند. برای آزمون مدل بتای پاداشی دوره پژوهش به دو دوره تقسیم شده است که در دوره اول ضرایب بتا تخمین زده شده و در دوره دوم به عنوان متغیر توضیحی جهت آزمون این مدل مورد استفاده قرار گرفته اند. در بررسی نظریه قیمت گذاری آربیتراژ مبتنی بر ریسک نامطلوب تنها انحرافات پایین تر از میانگین در محاسبه بازده سهام و بازده این متغیرها در نظر گرفته می شوند. برای آزمون این مدل نیز جهت تخمین همزمان ضرایب و صرف ریسک متغیرها از سیستم رگرسیون های به ظاهر نامرتبط غیرخطی تکراری استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که طی دوره 1380 تا 1397 در مورد سهام با ارزش بازار کوچکتر، نظریه قیمت گذاری آربیتراژ مبتنی بر ریسک نامطلوب عملکرد بهتری در پیش بینی بازده در بورس اوراق بهادار تهران نسبت به مدل بتای پاداشی از خود نشان می دهدActivists in finance use various instruments to make optimal decision. One of the most important instruments is stocks expected return that is predicted by some models. In this study two methods named reward beta approach and downside arbitrage pricing theory are investigated and compared. To test reward beta model sample period is divided into two sub-periods. First beta coefficients are estimated in the first period and then are used as explanatory variables to test the model in the second period. In investigating downside arbitrage pricing theory, only downside deviations of mean in calculating macroeconomic variables and stock returns are considered. To test this model, in order to predict beta coefficients and risk premiums of variables simultaneously, iterated nonlinear seemingly unrelated regression are used. The results indicate that during the period 1380-1397 in the case of stocks with lower market value, downside arbitrage pricing theory has better performance in predicting returns in Tehran Stock Exchange compared with reward beta approach.

در این پژوهش، تأثیر بازارهای اولیه و ثانویه بر عملکرد شرکتهای پذیرفتهشده در «بورس اوراق بهادار تهران» بعد از عرضه عمومی اولیه در یک چارچوب یکپارچه بررسی میشود؛ چراکه هر دو بازار به نوعی با هم تعامل دارند و شرکتها از هر دو بازار تأثیر میپذیرند. این مطالعه درصد سهام عرضهشده توسط مالکان اولیه شرکت در عرضه عمومی اولیه را بهعنوان متغیر بازار اولیه و حساسیت سرمایهگذاری به قیمت و محتوای اطلاعاتی قیمت سهام را بهعنوان متغیرهای بازار ثانویه در نظر میگیرد؛ همچنین از نسبتهای سود عملیاتی به دارایی، فروش به دارایی و سود خالص به دارایی بهعنوان متغیرهای عملکرد استفاده میشود. این پژوهش با استفاده از دادههای 51 شرکت و روش رگرسیونهای چارکی ناپارامتریک طی سالهای 1380 تا 1397 انجام شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد چنانچه بازار اولیه بر مبنای درصد سهام عرضهشده توسط مالکان شرکت در نظر گرفته شود، متغیر مزبور بر عملکرد شرکتها اثرگذار نیست؛ از طرفی در رابطه با تأثیر بازار ثانویه بر عملکرد شرکتها ملاحظه شد که حساسیت سرمایهگذاری به قیمت سهام ابتدا بهصورت معکوس و سپس بهصورت مستقیم بر عملکرد شرکتها تأثیر میگذارد؛ همچنین بین محتوای اطلاعاتی قیمت سهام و متغیر عملکردی فروش رابطهای معکوس وجود دارد.