انیس کاظمی

یکی از مهمترین و اساسی ترین مسائل حوزه معارفی و اعتقادی، مسئله مهدویت و تحقق پیدا نمودن حکومت دینی در پهنه گیتی است. از آنجاکه تحقق این وعده الهی جز از راه قیام و مبارزه با ظالمان، مشرکان و بی دینان امکان پذیر نیست، شناخت ویژگی های قیام و رهبر قیام، مهم است. پژوهش حاضر به روش توصیفی - تحلیلی صفات قیام امام زمان(عج) را از خطبه غدیر استخراج و تحلیل نموده است. نتایج نشان داد که صفات و ویژگی های بسیار برجسته و ممتازی برای قیام امام زمان(عج) در این خطبه بیان شده است. ازجمله آن صفات می توان به اصل قیام و ماهیت قیام، هدف قیام، برحق بودن قیام، چگونگی آغاز قیام (سیر قیام – هدایتگری و اقدام نظامی) پیروزی قطعی قیام، تشکیل حکومت عدل جهانی و اجرای واقعی اصل شایسته سالاری اشاره نمود. مجموع این صفات نشان دهنده آن است که آیند ه ای بس روشن برای بشریت ترسیم شده است؛ به گونه ای که جامعه مطلوب از زمان ظهور آغاز می گردد.

اعجاز در قرآن دارای وجوه مختلفی است که یکی از مهمترین آن اعجاز علمی است یعنی وجود گزاره های علمی در قرآن. به دیگر سخن، اعجاز علمی قرآن عبارت است از خبرهای غیبی در امور طبیعی که در قرون اخیر به جهت پیشرفت ها و کشفیات علوم تجربی، مورد توجه قرآن پژوهان و دانشمندان مختلف قرار گرفتته است. اعجازعلمی دارای مصادیق مختلفی است که در جای خودش بیان شده است اما در این تحقیق تنها به اعجاز زوجیت عام موجودات در آیات مختلف با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی پرداخته شده است که در نتیجه با استقرای آیات مربوط به زوجیت و بررسی معانی مختلف آن (نر و ماده، اصناف و انواع، قرین یکدیگر بودن، فاعل و منفعل و...) در تفاسیر المیزان، نمونه، تبیان و ... و بیان مصادیق زوجیت در قرآن (گیاهان ، حیوانات ، انسانها و همه ی موجودات) اثبات گردیده است که این اثبات، خود بخود منجر به اثبات معجزه بودن خود قرآن نیز بطور کلی می گردد. در ادامه به بعضی از شبهاتی مانند تعارض زوجیت عام با مسأله ی بکرزایی برخی موجودات و ناسازگاری آن با تولد حضرت عیسی علیه السلام، نیز به نحو مستدل پاسخ داده شده است.

وجود اخبار متعارض در جوامع روایی امری انکارناپذیر است و از آنجا که نمی توان ائمه (ع) را دارای سخنان متعارض دانست بزرگان دین برای حل مشکل تعارض در طول تاریخ زحمات زیادی کشیده اند و آثار علمی قابل توجهی در این باب برجای نهاده اند. از جمله پیشگامان عرصه حل تعارض شیخ طوسی است که با نگارش دو کتاب ارزشمند تهذیب و استبصار خدمت بزرگی درباره حل تعارض ارائه داد. تعارض در روایات به دلایل مختلفی صورت گرفته است که توجه به این دلایل کمک بزرگی در حل تعارض اخبار است. یکی از دلایل ایجاد تعارض پدیده تقیه است. شیخ طوسی در کتاب استبصار از راه حل های مختلفی از جمله حمل بر تقیه برای حل تعارض اخبار سخن می گوید و از این رو در موارد متعدد با اشاره به احتمال تقیه ای بودن روایات به جمع روایات متعارض پرداخته است. پژوهش حاضر به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است و با ذکر نمونه هایی از عملکرد شیخ طوسی در استبصار ، چگونگی نقش توجه به تقیه در حل تعارض روایات را بررسی می کند.

قرآن کریم برترین و جامعترین شریعت فرستادهشده از جانب خداوند برای سعادت و رستگاری انسان در دنیا و آخرت است. قوانین قرآن با عقل و فطرت سازگار است و به تمام جنبههای انسان توجه دارد و هیچ تناقضی ندارد. این مجموعه منسجم توسط شخصیتی درس نخوانده و بدون پیشزمینههای لازم، یعنی بدون استاد و تحقیق و مطالعه قبلی قوانینی در اوج ترقی بر مردمی به دور از تمدن عرضه شده است. همین ویژگیها زمینهساز اعجاز تشریعی قرآن است که در برخی آیات مثل آیه قصاص و رضاع (شیردادن دو سال به کودک) و قوانین مربوط به اموال یتیمان و غیره جلوه کرده است؛ در این پژوهش آیات قصاص، یعنی آیات 178 تا 179 سوره بقره با روش توصیفی-تحلیلی بررسی میشود و مهمترین مؤلفههای اعجاز تشریعی مانند عدم تناقض، توافق با عقل و فطرت، علم و جامعیت، بهرهگیری از الفاظ کوتاه با معانی بلند، درس ناخوانده بودن آورنده آن و ... در آیه قصاص مشخص میشود.