هانیه رنجبر

یکی از مهم ترین عوامل مؤثر بر نابرابری درآمدی، توسعه و گسترش بخش مالی است. هدف اصلی مطالعه حاضر، بررسی اثر توسعه مالی بر نابرابری درآمدی در کشورهای منتخب توسعه یافته و کمترتوسعه یافته از نظر مالی، طی دوره زمانی 1998 تا 2021 می باشد. ابتدا شاخص ترکیبی توسعه مالی به روش تجزیه به مؤلفه های اصلی (PCA) مورد محاسبه قرار گرفته و سپس مدل به روش حداقل مربعات تعمیم یافته (GLS) برآورد شد. نتایج حاکی از آن است که توسعه مالی بر ضریب جینی (شاخص نابرابری درآمدی) در کشورهای توسعه یافته اثر معنی داری نداشته اما در کشورهای کمترتوسعه یافته، وجود رابطه U شکل معکوس بین توسعه مالی و نابرابری درآمدی تأیید شده که مطابق با نظریه U معکوس گرینوود و جوانوویچ (1990) می باشد. همچنین تولید ناخالص داخلی واقعی سرانه در هر دو گروه کشورها، اثر منفی و معنی داری بر ضریب جینی داشته است (باعث کاهش نابرابری درآمدی شده است). همچنین تأثیر تجارت خارجی بر ضریب جینی در کشورهای توسعه یافته مثبت و معنی دار بوده (افزایش نابرابری درآمدی) درحالیکه در کشورهای کمترتوسعه یافته تأثیر منفی و معنی دار داشته است (کاهش نابرابری درآمدی). همچنین نرخ تورم در کشورهای توسعه یافته تأثیر مثبت و معنی دار بر ضریب جینی داشته، درحالیکه در کشورهای کمترتوسعه یافته، تأثیر معنی داری نداشته است. طبقه بندی JEL: O16, O15, D33, C23.

در این پژوهش مدل بهینه سازی فواصل بازرسی، برای یک سیستم دو مؤلفه ای با وابستگی خرابی ارائه شده است. در این مدل خرابی های مؤلفه اول از نوع نرم و خرابی های مؤلفه دوم از نوع سخت هستند. هر خرابی نرم مؤلفه اول تأثیری بر مؤلفه دوم ندارد؛ اما هر خرابی سخت مؤلفه دوم باعث ایجاد شوک روی مؤلفه اول شده و نرخ خرابی آن را افزایش می دهد. خرابی نرم مؤلفه اول در زمان وقوع قابل شناسایی نیست و در زمان بازرسی های پیشگیرانه مشخص می شود. این مؤلفه در فواصل زمانی معینی بازرسی شده و در صورت خرابی، تعمیر می شود. از آنجا که خرابی نرم مؤلفه اول موجب افزایش هزینه های عملیاتی می شود، در این پژوهش برای نخستین بار قرار است علاوه بر بازرسی های دوره ای آن، هنگام وقوع خرابی سخت مؤلفه دوم، مؤلفه اول نیز بازرسی شود. با استفاده از مدل ارائه شده که در آن متوسط مجموع هزینه های بازرسی، تعمیر و هزینه ی جریمه ناشی از تأخیر در شناسایی خرابی های نرم، حداقل می شود، فاصله زمانی بهینه بین بازرسی های متوالی سیستم در یک افق زمانی محدود تعیین می شود. برای بررسی عملکرد و کارآمدی مدل با استفاده از مثال عددی موجود در ادبیات موضوع، مدل حل شده و با استفاده از تحلیل حساسیت اعتبار مدل سنجیده شده است.