محمدرضا قربانی پارام

انرژی یکی از شاخص های مهم و موثر در راستای توسعه پایدار شهری است؛ چرا که توسعه پایدار با هدف تامین نیازهای انسانی، در راستای حفظ محیط زیست تلاش می نماید. بنابراین نمی توان از رابطه و اثرات مدیریت بهینه انرژی در بخش های مختلف شهری چشم پوشی نمود. در این پژوهش هدف بررسی اثرات و عوامل کاهش مصرف انرژی در توسعه پایدار شهر شیراز است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر داده های میدانی است. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه است. جامعه آماری را شهروندان شهر شیراز به تعداد 1565572 نفر تشکیل داده اند. بر اساس فرمول کوکران حجم نمونه به تعداد 384 نفر تعیین شد. همچنین برای شناخت و تحلیل عوامل کاهش مصرف انرژی در شهر شیراز از 21 کارشناس مرتبط جهت مصاحبه استفاده شد. روایی ساختاری و محتوایی پرسش نامه تایید و همچنین پایایی نیز با آلفای کرونباخ بالای 70/0 تایید شد. نتایج نشان می دهد که عوامل کاهش مصرف انرژی در توسعه پایدار شهری شامل 20 شاخص بوده است که در مجموع از طریق تحلیل عاملی در 5 دسته شامل کالبد و فرم شهری( 05/39)، گسترش خدمات عمومی شهری(25/21)، استفاده از انرژی های تجدیدپذیر(92/10)، ارتقای شاخص های اجتماعی(55/8) و سازگاری اقلیمی(25/7) شناخته شدند. همچنین بر اساس تحلیل محتوا، کاهش مصرف انرژی در توسعه پایدار شهری، 12 تاثیر عمده دارد که با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری، این تاثیرگذاری برابر با 76/0 می باشد. نتایج مدلسازی نشان می دهد که بیشترین تاثیرگذاری کاهش مصرف انرژی بر توسعه پایدار شهری مربوط به بهبود الگوی مصرف با مقدار اثرکل 88/0 و سپس حفظ محیط زیست با اثر 85/0، افزایش منابع سرمایه گذاری شهری با اثر 83/0 و همچنین مصرف بهینه انرژی در بخش ساختمان با اثرکل 82/0 بوده است.

معماری بیوفیلیک در واقع طراحی و ساخت با توجه به طبیعت در ذهن می باشد. البته طراحی بیوفیلیک به این معنی نیست که ساختمان هایمان را با چمن و پوشش گیاهی سبز کنیم و به سادگی، جذابیت و زیبایی آنها را با استفاده از درختان و بوته ها بالا ببریم. بلکه موضوع بحث ما خیلی بالاتر از این است و در مورد مکان بشریت در طبیعت و همچنین مکان و جایگاه جهان طبیعی در اجتماع انسان هاست. لذا هدف این مقاله مطالعه تطبیقی تأثیر معماری بیوفلیک در طراحی خانه های سنتی و مدرن (مطالعه موردی: شهر گرگان) می باشد. پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی– تحلیلی می باشد. روش گردآوری اطلاعات نیز به صورت اسنادی و میدانی می باشد. جهت ارزیابی سوالات تحقیق از آزمون t تک نمونه ای استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که توجه به اصول و شاخص های معماری بیوفیلیک در حین طراحی و اجرای خانه های سنتی و مدرن در شهر گرگان در ابعاد زیر مانند: ارتباط بصری و غیربصری با طبیعت، تحریک غیر موزون حسی، تنوع حرارتی و جریان هوا، نشر نور پراکنده، الگوها و فرم های بایومورفیک، پیچیدگی و نظم، چشم انداز، پناهگاه و ... در ارتقای کیفیت آنها و به تبع آن افزایش میزان رضایتمندی ساکنان آنها، تآثیر عمده ای دارد. با این تفاوت که این اصول، امروزه در طراحی خانه های سنتی در شهر گرگان به طور کامل مشاهده می شود اما در طراحی خانه های مدرن از بین 18 اصول مطرح شده، فقط 10 اصل قابل مشاهده است. که نیازمند پیگیری جهت بکارگیری بقیه عوامل در طراحی خانه های مدرن می باشد.

گسست از طبیعت و نظام های طبیعی در جریان زیست روزمره ی انسان شهرنشین یکی از دغدغه های مهم دوران معاصر تلقی می شود. یکی از فضاهای حائز اهمیت معماری مسکن می باشد. مسکن به عنوان یکی از پدیده های واقعی نخستین مسائلی است که بشر همواره با آن دست به گریبان بوده و در تلاش برای یافتن پاسخی مناسب و معقول برای آن بوده است و مسکن به عنوان نیاز اساسی مطرح است، لذا توجه به مسکن به عنوان یک سرپناه، باید بتواند شرایط لازم را برای رشد فردی هر یک از افراد خانواده فراهم آورد و همچنین نیازهای روحی و روانی آنان را مرتفع سازد، حائز اهمیت است. طراحی بیوفیلیک به عنوان ابزاری توسط معماران استفاده می شود تا افراد داخل ساختمان ها را به طبیعت خارج از آن از طریق الگوهای و پارامترهای طراحی مربوطه به هم پیوند دهد. این الگوها در هر دو محیط داخلی و خارجی کاربردهای گسترده ای دارند و مزایای فیزیولوژیکی، شناختی و روانی به همراه دارند. لذا هدف این مقاله ارزیابی تأثیر اصول معماری بیوفیلیک در کیفیت طراحی مسکن در اقلیم شمال ایران است. پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی _ تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات نیز به صورت اسنادی و میدانی می باشد. نتایج پژوهش نشان می دهد که توجه به اصول و شاخص های معماری بیوفیلیک در حین طراحی و اجرای مجتمع های مسکونی در نواحی شمال ایران در ارتقای کیفیت آن ها و به تبع آن افزایش میزان رضایتمندی ساکنان آن ها، تأثیر عمده ای دارد.

درک چالش های محیطی، اجتماعی و اقتصادی سکونت گاه های غیررسمی مرحله ای با اهمیت برای طراحی سیاست ها و راه حل های اجرایی واقعی است. در این میان مطالعات در این زمینه باید از زیربنای علمی و خردورزانه ای در پرتو عینیت داشتن با واقعیت های جاری جامعه برخوردار باشند تا بتوانند در زمینه بسترسازی فرایندهای برنامه ریزی و مدیریتی شهر قابل استفاده بوده و میزان اثربخشی اقدامات مدیریتی شهر را افزایش دهند. در این مقاله به بررسی جایگاه دانش قوم نگاری در مطالعات شهری به مثابه ابزاری برای بسترسازی تصمیم سازی های در برنامه ریزی و مدیریت شهری نگاهی انداخته می شود و مراحل و فرایند آن در دانش شهرسازی مورد بررسی قرار می گیرد. روش تحقیق حاضر توصیفی- تحلیلی است که از ابزار گردآوری داده مشتمل بر مطالعات کتابخانه ای و اسناد و مدارک موجود بهره برده است. در پایان نیز به تبیین جایگاه، مراحل، رویکرد و روش قوم نگاری در مطالعات شهری به اختصار اشاره می شود.