رضا کاظمیان

مطالعه عبارات معترضه زبان فارسی و به ویژه عبارات معترضه «و»، از موضوعات جدید محسوب می شود، لذا پژوهش حاضر بر آن است تا مطالعه ای نظام مند بر روی عبارات معترضه «و» بر اساس چهارچوب توصیفی‑تحلیلی کاوالوا (2007) ارائه دهد. این پژوهش با بحث در خصوص محل قرارگیری و ویژگی معمول این عبارات نظیر سیاّل بودن آغاز گشته و سپس دیگر ویژگی های آنها از قبیل قابلیت حذف، پیروی از حذف به قرینه و عدم قرارگیری در دامنه وابسته سازان را مورد بررسی قرار داده است. بررسی داده ها مشخص نمود که جایگاه عبارات معترضه «و» در زبان فارسی اساساً سیّال و نسبتاً مستقل از دیدگاه نحوی بوده که می توانند به راحتّی حذف گردند. در ادامه نیز به تفاوت های موجود میان عبارات معترضه «و» و عبارات حاوی نقش نمای گفتمان «و» پرداخته شد و مشخص گردید علی رغم وجود برخی ویژگی های مشترک میان آنها تنها می توان قائل به رابطه ای یک طرفه میان آنها شد؛ به این معنا که عبارت معترضه «و» را می توان نوعی عبارت حاوی نقش نمای گفتمان در نظر گرفت، اما در مقابل نمی توان تمامی عبارات حاوی نقش نمای گفتمان «و» را به عنوان عبارات معترضه «و» تلّقی نمود. این پژوهش همچنین نشان داد که با اعمال تغییرات و اصلاحاتی جزئی می توان چهارچوب مورد استفاده (کاوالوا، 2007) را الگویی مناسب برای بررسی داده های زبان فارسی به حساب آورد. لازم به یادآوری است که داده های مورد نیاز این پژوهش از دو پیکره ی گفتاری و نوشتاری گردآوری شده است. پیکره ی گفتاری آن توسط نگارندگان از برنامه های تلویزیونی تهیه گردیده و داده های نوشتاری نیز از پیکره ی «تاک بنک» موجود بر روی «پلتفورم اسکچ اینجین» استخراج شده است.

گزاره های فراگفتمانی از عناصر مهم فراگفتمانی اند که برای برقراری ارتباط میان بخش های مختلف گفتمان و همچنین کمک به مخاطبان (خواننده و شنونده) در درک روابط کاربردشناختی به کار می روند. پژوهش حاضر با هدف بررسی این عناصر فراگفتمانی و ارائه پژوهشی پیکره محور و مقایسه ای بر روی برخی از مهم ترین گزاره های فراگفتمانی موجود در زبان انگلیسی و فارسی انجام شد. بدین منظور، تعداد ده سخنرانی تد با محوریت ژانر سیاسی به زبان انگلیسی به صورت تصادفی انتخاب و به همراه ترجمه فارسی آن در نرم افزار پیکره ساز اسکچ انجین بارگذاری شد. برای بررسی و دسته بندی گزاره های فراگفتمانی، چهارچوب هایلند (2005) انتخاب شد. در این چهارچوب عناصر فراگفتمانی به دو دسته اصلی تبادل و تعامل، تقسیم می شوند که گزاره ها در دسته نخست قرار می گیرند. از بررسی های مقابله ای میان این عناصر و ترجمه فارسی آن ها، این موضوع دریافت شد که به طور کلی فرایند ترجمه این عناصر را می توان در قالب دو راهبرد کلی (ترجمه تحت اللفظی و کم تخصیصی) توصیف نمود که فرایند کم تخصیصی خود متشکل از سه نوع دیگر (حذف، توسیع و تحدید) است. از دیگر یافته های این پژوهش می توان به درک وجود رابطه ای معنادار میان نوع گزاره ها و نوع خاص راهبرد به کاررفته اشاره کرد. با استفاده از عملیات آماری و کمی حاصل از بررسی داده های موجود مشخص شد گزاره های قوی غالباً به صورت تحت اللفظی ترجمه می گردند، در حالی که گزاره های ضعیف نظیر and گاهی اوقات به صورت تحت اللفظی و گاهی تحت عنوان فرایندهای کم تخصیصی ترجمه می شوند. یافته های این تحقیق می تواند در پژوهش های آتی در زمینه مطالعات ترجمه پیکره محور و زبان شناسی مقابله ای استفاده شود.

کاربرد روزافزون ایموجی ها در میان کاربران پلتفرم های آنلاین و تفاوت های رفتاری در بکارگیری آن ها باعث شده تا هدف پژوهش حاضر نیز بررسی تفاوت رفتاری بکارگیری ایموجی ها و عوامل دخیل در نحوه ی بکارگیری آن ها باشد. این پژوهش با هدف بررسی تفاوت های سنی و جنسیتی در کاربرد ایموجی ها توسط کاربران اینترنتی ایرانی کار خود را آغاز نمود. داده های مورد نیاز این پژوهش به وسیله ی گوگل فرم از کاربران ایرانی بدست آمد و سپس تحلیل های آماری لازم بر رو داده ها انجام پذیرفت. بررسی های انجام شده در قالب الگوی سمپیترو (2020) نشان داد که ایموجی ها به دلایل بیانی، کاربردی و زیباشناختی نسبت به ایموتیکان ها از محبوبیت بیشتری نزد ایرانیان برخوردار هستند. این مطالعه همچنین در قالب الگوی چن و دیگران (2018) مشخص نمود که زنان به میزان قابل توجهی نسبت به مردان از ایموجی ها بیشتر استفاده می کنند و براساس تحلیل های احساسات، همانند زندگی واقعی در فضای مجازی و رسانه های اجتماعی نیز عواطف و احساسات خود را آشکارا ابراز می کنند. در خصوص رابطه ی کاربرد ایموجی ها و سن نیز داده های موجود نشان می دهد که رابطه ای معکوس میان سن و میزان بکارگیری ایموجی ها حاکم است. در همین راستا اینگونه به نظر می ر سد که جوانان بر خلاف زندگی واقعی، در فضای مجازی نسبت به بزرگسالان و میانسالان به مراتب بیشتر از ایموجی های منفی استفاده می کنند.

با ظهور ویروس کرونا، تعابیر استعاره ای آن مورد توجه پژوهش های متعددی قرار گرفت تا نقش نظام شناختی در درک یک مفهوم جدید و ناشناخته آشکار گردد. این در حالی است که پژوهش های گذشته از اهمیت برخی فرایندهای مفهومی همچون نیرو-پویایی که نقش قابل توجهی در مفهوم پروری ویروس کرونا ایفا می کند باز مانده اند. لذا پژوهش حاضر با استفاده از مدل کوچش (a2020، بزودی) که ترکیبی از نظریه استعاره مفهومی و نظام نیرو-پویایی است، به دنبال آشکار کردن نقش اساسی نیرو-پویایی در تفسیر استعاره های کرونا است. همچنین، این مقاله قصد دارد دریابد آیا ارتباط پایداری بین استعاره مفهومی (لیکاف و جانسون، 1989) و نیرو-پویایی (تالمی، 2000) وجود دارد تا درک عمیق تری از استعاره های کرونا حاصل شود. بدین منظور، با استفاده از یافته های مطالعات پیشین حوزه های معنایی مورد نیاز را شناسایی نموده که عبارتند از جنگ، آتش، نیروی طبیعی، حیوان وحشی و ابزار که همگی شامل طرحواره نیرو هستند. یافته های این پژوهش حاکی از ارتباط میان استعاره های بیماری و نیرو-پویایی است که در درک بهتر ساختارهای استعاره ای پیچیده کمک شایانی به ما نموده و ماهیت های نیرو و گرایش های آن را مشخص می کند.