محبوبه فلاح

اکوسیستم های کارآفرینی ترکیبی از عناصر اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در یک منطقه هستند که از توسعه و رشد نوآوری های نوپا حمایت می کنند و کارآفرینان نوظهور و دیگر بازیگران را تشویق می کنند تا خطرات شروع و تأمین مالی یک کسب و کار را بپذیرند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی الگوی اکوسیستم کارآفرینی کسب و کارهای نوپای حوزه فناوری اطلاعات استان خراسان جنوبی انجام شده است. پژوهش به روش کیفی و با استفاده از تکنیک تحلیل تم صورت پذیرفته است. داده ها از طریق مصاحبه های آزاد و نیمه ساختار یافته انجام شده با گروهی از فعالان حوزه IT ، گردآوری و با استفاده از نرم افزار Atlas.ti تحلیل و کدگذاری اولیه، تعیین تم فرعی و تم اصلی صورت پذیرفت. نمونه گیری به روش هدفمند و گلوله برفی انجام شد و 12 نفر از کارشناسان، مدیران و فعالان این حوزه در پژوهش شرکت نمودند. برای اطمینان از روایی و پایایی داده ها با معیارهای خاص پژوهش کیفی بررسی های لازم شامل مقبولیت و قابلیت تایید صورت گرفت. نتیجه پژوهش الگوی اکوسیستم کارآفرینی کسب و کارهای نوپای حوزه IT منطقه را نمایان ساخت. فرهنگ کارآفرینی و ریسک پذیری، دولت، بازار، دانش جدید، نیروی انسانی متخصص، زیرساخت، حمایتگران، خدمات مالی و واسطه ای، شبکه سازی و صنایع منطقه مؤلفه های الگوی اکوسیستم کارآفرینی کسب و کارهای نوپای حوزه فناوری اطلاعات منطقه خراسان جنوبی را تشکیل می دهند.  

مبنای نظری و فکری این مقاله، براساس نظریه آدام رز (2009) شکل گرفته است که در آن تاب آوری و انعطاف پذیری اقتصاد منطقه ای را در دو دسته عمده تقسیم بندی می کند. نخست تاب آوری اقتصادی ایستا (Static Economic Resilience) و دوم تاب آوری اقتصادی پویا (Dynamic Economic Resilience). استان خراسان جنوبی با توجه به شاخص های توسعه انسانی و فناوری و وجود مخاطرات فرامرزی از قبیل ناآرامی های افغانستان و مخاطرات طبیعی همچون خشکسالی های پیاپی به نظر می رسد بیشتر از سایر استان های کشور در معرض آسیب ها، شوک ها و بحران ها قرار دارد به طوری که اقتصاد محلی، شهری و منطقه ای استان به شدت شکننده می باشد. با توجه به این ضروریات، این پژوهش توجه به اهمیت تاب آوری را در طرح آمایش سرزمین استان خراسان جنوبی مورد تاکید قرار می دهد و سؤال اصلی تحقیق را بر این منوال پی ریزی می کند که با توجه به در نظر گرفتن اصل تاب آوری در تهیه طرح آمایش سرزمین استان خراسان جنوبی، مهم ترین مزیت های توجه به تاب آوری پویا را برای توسعه فضایی پایدار استان در بخش های مختلف بیان نماید. روش شناسی: رویکرد حاکم بر این مقاله از منظر روش توصیفی تحلیلی و از نظر نوع کاربردی توسعه ای می باشد. در گام نخست به مطالعه ادبیات و مبانی نظری و فکری موجود در این زمینه پرداخته شد. در گام بعدی مهم ترین پیشران های توسعه خراسان جنوبی براساس طرح آمایش سرزمینی مورد مداقه قرار گرفت که براساس دسته بندی های تاب آوری مورد سنجش قرار گرفتند. پیشران های توسعه در استان براساس روش دلفی و با استفاده از متخصصان دردسترس مورد ارزیابی و سنجش قرار گرفته است. بحث و نتیجه گیری: جهت گیری های توسعه استان خراسان جنوبی عمدتاً بر پایه استخراج معادن و تولید و صادرات محصولات کشاورزی تمرکز دارد و پیش ران های مهم این بخش ها عمدتاً بر پایه مواردی نظیر سرمایه گذاری خارجی، ارتقاء صادرات و یا بهبود زیرساختها قرار دارد که با توجه به وجود تحریم های اقتصادی بین المللی این موارد در ارتباط مستقیم با شوک ها و مخاطرات قرار دارد. اصولاً هر نوع توسعه ای نیازمند توجه به نیازهای محلی و بومی است و این مسئله بویژه در مناطقی همچون خراسان جنوبی که با مشکلاتی نظیر خشکسالی و کمبود منابع مواجه است، دارای اهمیت بیشتری می باشد. بدون مشارکت مردم محلی زمینه برای آلودگی های زیست محیطی و عدم وجود آب برای ادامه ی زندگی مهیا می شود. این رویه سبب خواهد شد که نواحی مرزی و روستایی به شدت جمعیت خود را از دست بدهند. اکنون این مسئله برای شهرستان نهبندان و جنوب استان صدق می نماید. براین اساس این پژوهش با رویکرد تاب آوری پویا و اجتماع محور در صدد است که پیشنهاد توسعه ی تجارت خارجی، مشاغل دانش بنیان و تکمیل زنجیره ی ارزش را برای محصولات و تولیدات استان مطرح نماید. Abstract This research is based on Rose Adam theory in which Resilience and flexibility divided in two parts: Static Economic Resilience and Dynamic Economic Resilience. Indexes of HDI, technology, drought and cross- border threats in South Khorasan province demonstrates this province is more vulnerable than other provinces in Iran causing fragile local, urban and regional economy in this province. This research is conducted for examination of necessity of resilience in South Khorasan territorial Planning and try to this question that what is the most important advantages of considering Dynamic Economic Resilience in territorial Planning of south Khorasan provinces. The approach taken by this paper is descriptive-analytical and application-oriented development. In the first step literature and theoretical and intellectual foundations in this field has been studied. In the next step, The most important drivers of south Khorasan province’ development recognized according to territorial Plan of that province has been evaluated based on resiliency categories. Drivers of province’s development has been examined using Delphi method via available experts. Result & Discussion: This research revealed that orientation of development in south Khorasan province is based on mining and farm production and export and main drivers of these sectors are mainly based on things like foreign investment, export promotion or infrastructure improvement that given the existence of international economic sanctions, these cases are directly linked to shocks and dangers. Basically, any kind of development requires attention to local and indigenous needs, and this issue is even more important, especially in areas such as South Khorasan, facing problems like drought and resource shortages. Without the participation of local people, there are grounds for environmental pollution and lack of water for life. This process will cause the border areas and rural areas to lose their populations. Now this applies to the Nehbandan and Southern provinces of the province. the research, based on a dynamic and community-based approach, seeks to propose the development of foreign trade, knowledge based businesses, and the completion of a value chain for products and products of the province.