امین احمدی بیرگانی

آیین های سوگواری از جمله مراسماتی است که در حوزه فرهنگ یک جامعه قرار دارد و جزئی از آداب و رسومی است که همه جوامع با ادیان و فرهنگ های گوناگون به آن توجه دارند. در ایران نیز این رسم همواره با اهمیت خاصی انجام می گرفته است. هدف مقاله حاضر، بررسی و توصیف سوگواری زنان در شاهنامه فردوسی و شناخت وجه تشابه این رسم و آئین با سوگواری زنان در قوم بختیاری با استناد به منابع و همچنین تحقیقات میدانی به شیوه تطبیقی و تحلیلی است. مطالعه و بررسی آیین های سوگواری زنان در شاهنامه و مقایسه آن با آئین های سوگواری زنان قوم بختیاری، نشان می دهد که میان روایات داستانی شاهنامه و روایات های تاریخی درباره آئین سوگ، شباهت های فراوانی وجود دارد. آدابی مانند مویه کردن، خاک آلودگی، خراشیدن چهره، جامه پاره کردن، مو کندن، مو بریدن در شاهنامه و قوم بختیاری به طور مشترک وجود دارند.

یکی از پراهمیت ترین مسائل د ر زمینه نگه د اشتن ارزش های بومی یک منطقه، یافتن نشانه هایی است که از گذشته باقی ماند ه است. آیین های بختیاری به عنوان میراث ناملموس مرد م بختیاری، از د یرباز سینه به سینه به ایشان به ارث رسید ه و سرشار از مفاهیم نماد ینی است که د ر بستر زمان از اساطیر، فرهنگ و اعتقاد ات آنها نشئت گرفته است. هد ف از این پژوهش، شناسایی نماد های آیین میترا به همراهی باقی نماد های تصویری برآمد ه از مفهوم و د استان های مهری د ر فرهنگ قوم بختیاری، بر مبنای مطالعه تطبیقی و با استناد به مد ارک و پژوهش های اسطوره شناسی، تاریخ اد یان و ایران باستان است. آیین مهر یکی از آیین هایی است که تصاویر نماد ین به عنوان زبان بصری د ر انتقال مفاهیم و مباد ی این آیین و پیروان آن به کاررفته و د ر طول زمان گاه این تصاویر با همان معانی مستتر د ر آنها حفظ شد ه و سد ه های بعد ی با تغییراتی د ر همان شیوه و با مفهوم گسترد ه تر مورد استفاد ه قرار گرفته اند .

انقلاب مشروطه، یکی از پدیده های قابل توجه تاریخ معاصر ایران است که همچون سایر انقلاب ها برآیند شماری از زمینه ها و عوامل گوناگون می باشد. یکی از گروه های اجتماعی که در این نهضت نقش داشته قوم جلیل بختیاری بود. ورود بختیاری ها به صف مشروطه خواهان، یکی از فرازهای تاریخ این قوم و یکی از عوامل در کنار سلسله علل انقلاب مشروطه ایران به حساب می آید. طرفداری قوم بختیاری از مشروطیت و قیام آن بر ضد دستگاه استبدادی یکی از مهم ترین عواملی است که در تقدیرات آزادی ملت ایران تأثیرات بسزایی داشت و هرگاه بختیاری ها به یاری مشروطه خواهان بر نمی خواستند ظن قوی می رود که به این زودی ها ملت ایران از چنگال استبداد رهایی پیدا نمی کرد. با فتح اصفهان و تهران به دست عدالت خواهان بختیاری به رهبری سردار اسعد و استقرار مشروطیت و قانون و افتتاح مجلس شورای ملی، حاکی از جایگاه و نقش اساسی این قوم در ماجرای مشروطه است. نقش حاج علی قلی خان سردار اسعد در خدمات قوم بختیاری در نهضت مشروطه غیرقابل انکار است. نهضتی که به تثبیت حقوق قطعی مردم در مقابل حاکمیت، در قالب قانون اساسی و متمم آن پرداخت.