احد ستوده

پژوهش حاضر با هدف «بررسی تأثیر آموزش محیط زیست بر بر بهبود نگرش دانش آموزان ابتدایی نسبت به حقوق حیوانات » به روش نیمه تجربی انجام شد. جامعه آماری شامل دانش آموزان ابتدایی دختر و پسر یک مدرسه دولتی در شهرستان بردسکن بود که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده 60 نفر دختر و 60 نفر پسر از پایه های چهارم، پنجم و ششم ابتدایی به صورت قرعه کشی انتخاب شدند، سپس این حجم نمونه انتخاب شده پسر و دختر به دو گروه 30 نفره آزمایش و کنترل تقسیم شد و ابتدا از هر دو گروه آزمایش و کنترل پیش آزمون گرفته شد. پس از دو هفته از اجرای پیش آزمون، در پایان جلسات آموزشی از هر دو گروه آزمایش و کنترل پس آزمون گرفته شد. برای گردآوری داده های مربوط به پیش آزمون و پس آزمون، از یک پرسشنامه نگرش نسبت به حقوق حیوانات استفاده گردید. ضریب پایایی این پرسشنامه، از طریق آلفای کرونباخ 64/0 محاسبه شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تحلیل کواریانس (Ancova) استفاده شد. نتایج آزمون تحلیل کواریانس نشان داد که ارائه آموزش های هدفمند و فعال به دانش آموزان تأثیر به سزایی در ارتقاء نگرش دانش آموزان نسبت به حقوق حیوانات دارد و همچنین اینکه اختلاف معنی داری بین پاسخ دانش آموزان دختر و پسر وجود ندارد (sig=0.38).

ارزیابی راهبردی محیط زیستی به عنوان ابزاری برای در نظر گرفتن ملاحظات محیط زیستی در مراحل اولیه تصمیم گیری است. با توجه به مرور منابع و بررسی تجارب کشورهایی که در برنامه ریزی های خود از فرآیند ارزیابی راهبردی محیط زیستی بهره می گیرند، مشخص شد که چارچوب هایی که تاکنون به کار گرفته شده از کارآیی لازم برای تحلیل سیستم های پیچیده اجتماعی اکولوژیکی به ویژه شهرها برخوردار نیست. از این رو ضرورت دارد از رویکردهای نوین مانند تفکر تاب آوری و اکولوژی شهری در ارزیابی راهبردی محیط زیستی جهت برآورد اهداف توسعه پایدار و کاهش عدم قطعیت استفاده شود. از این رو در قالب یک مطالعه تطبیقی، منابع موجود در زمینه تفکر تاب آوری، اکولوژی شهری مدرن و کاربرد آن ها در فرآیند ارزیابی راهبردی محیط زیستی گردآوری شد و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و بر این اساس یک چارچوب سه مرحله ای پیشنهاد گردید. در مرحله اول این چارچوب، تاب آوری عمومی بستر محیط زیست شهری به صورت کلی از طریق معیارهای سنجش تاب آوری عمومی ارزیابی می شود. مرحله دوم سنجش تاب آوری بستر نسبت به طرح توسعه پیشنهادی است و مرحله سوم عبارت است از بسط مدیریت تطبیقی برای فراهم آوردن سیستمی انعطاف پذیر جهت مشارکت افراد ذی نفع و ذی نفوذ و نیز پایش اثرات.    

افت کیفیت محیط زیست شهر تهران در چند دهة اخیر باعث شده است این شهر همواره در صدر آلوده ترین کلانشهرهای دنیا قرار گیرد. رشد سریع جمعیت، گسترش شهرنشینی و در نتیجه تغییرات زیاد کاربریها و پوشش اراضی سبب تخریب شدید بنیان های اکولوژیکی سرزمین، کاهش ظرفیت جذب آلودگیها و در نتیجه تشدید آلودگیها در این شهر شده است. در این تحقیق، با استفاده از رهیافتی جامع نگر و فرایند گرا که تمرکز اصلی آن بر روابط ساختار سیمای سرزمین وکارکردهای اکولوژیکی است، تلاش شده تا با روش آسیب شناسی بالینی، ساختار معیوب موجود به صورت کمی مورد شناسایی قرار گیرد و اقدامات اصلاحی برای بهبود فرایندهای اکولوژیکی، بویژه فرایندهای مرتبط با آب و هوا ارائه شود. برای شناسایی عناصر تشکیل دهندة سیمای سرزمین شهر تهران از نقشة پوشش اراضی حاصل از تصویر ماهواره ای لندست 2002 و نقشة کاربری اراضی با مقیاس 1:2000 استفاده شد و به کمک متریکهای سیمای سرزمین(شامل NP,MPS,MNN,CAP) وضعیت ترکیب و توزیع فضایی عناصر سیمای سرزمین در دو مقیاس کلان و خرد به صورت کمی ارزیابی و مورد پهنه بندی قرار گرفت. نتایج حاصل از بررسی متریکهای سیمای سرزمین در سطح شهر تهران نشان داده است که عناصر ساختاری اکولوژیکی در این شهر، از بین رفته اند، و یا در حال نابودی هستند. بنابراین پیشنهاد میشود برای بهبود فرایندهای اکولوژیکی که موجب خدمات محیط زیستی به شهر میشوند، فضاهای باز و سبز موجود حفاظت و احیا شوند و با استفاده از عناصر ساختاری مانند رود دره ها و تپه ها به صورت شبکه ای پیوسته به بستر طبیعی پیرامون شهر متصل شوند.

برآورد ظرفیت برد، در طول حدود سه دهه گذشته، همراه با سایر روش های ارزیابی سرزمین، به عنوان شیوه ای مؤثر جهت سنجش مقادیر استفاده از سرزمین، مورد توجّه جامعه علمی و مدیران اجرایی بوده است. این مفهوم که مبنا و پایه اصلی آن، شناخت حدود قابل قبول تغییرات در شاخص های معرّف کیفیت محیط زیست می باشد، به ویژه در برنامه ریزی شهری، منطقه ای، توریسم و پارکداری کاربرد گسترده ای یافته است. تعدّد فنون به کار رفته برای برآورد کمّی ظرفیت برد، نبود یک تعریف فراگیر برای این مفهوم و ماهیّت متغیر آن از دلایلی است که صاحبنظران در انتقاد به اثر بخشی اجرایی آن در برنامه ریزی توسعه مطرح کرده اند. بر این اساس شناخت علمی و کاربردی این مفهوم و ایجاد اتفاق نظر مابین ارزیابان، تصمیم گیرندگان و مدیران اجرایی برنامه های توسعه از جمله الزامات کاربرد این روش است.در مقاله حاضر، ابتدا مفاهیم، مؤلفه ها و چارچوب روش شناختی برآورد کمّی ظرفیت برد سرزمین طی یک بررسی سیستماتیک، معرفی و مورد تحلیل قرار گرفته و در ادامه، نمونه ای از کاربرد روش برآورد کمّی ظرفیت برد در برنامه ریزی توسعه گردشگری با اقتباس از نتایج طرح مطالعات راهبردی توسعه گردشگری دره عباس آباد-گنجنامه همدان ارائه گردیده است.