پوریا نوری

تصمیم گیری، از مهم ترین کارکردهای کارآفرینان برای رسیدن به اهداف کسب وکار و رسیدگی به امور است. به دلیل برخی ویژگی های خاص شناختی از یک سو و نیز عواملی مانند پیچیدگی، سرریز اطلاعات، فشار زمانی و عدم قطعیت ازسوی دیگر، کارآفرینان در بسیاری از تصمیمات خود در برابر سوگیری های تصمیم گیری آسیب پذیرند. یکی از مهم ترین سوگیری های تصمیم گیری کارآفرینان، توهم کنترل است که اثرات زیادی بر کسب وکارهای کارآفرینانه دارد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی مهم ترین عوامل اثرگذار بر شکل گیری و نیز پیامدهای سوگیری توهم کنترل در تصمیمات کارآفرینان انجام شد. روش تحقیق پژوهش حاضر، کیفی اکتشافی است. براساس یافته های این پژوهش که داده هایش از راه مصاحبه نیمه ساختاریافته با کارآفرینانِ تثبیت شدهِ دانش بنیانِ شهرِ تهران گردآوری و به روش تحلیل محتوای کیفی تجزیه وتحلیل شدند، سه عامل تجربه، خوش بینی زیاد و اعتمادبه نفس بیش ازاندازه از عوامل اثرگذار بر شکل گیری توهم کنترل و سه عامل دست کم گرفتن ریسک، عدم تحقیقات کافی و دست کم گرفتن رقبا از پیامدهای سوگیری توهم کنترل در تصمیمات کارآفرینان هستند.

یکی از مهم ترین عواملی که کارآفرینان را در ارزش آفرینی و نوآوری یاری می رساند، فرآیندهای تصمیم گیری آن ها است. پژوهش های فراوانی نشان داده اند که کارآفرینان در تصمیم های خود لزوماً فرآیندهای عقلایی و منطقی را طی نمی کنند و دچار سوگیری هستند که این سوگیری ها آثار مختلفی بر نتایج کسب وکارهای آن ها دارد. تشدید تعهد از رایج ترین سوگیری های شناختی انسان ها است و ازجمله مهم ترین سوگیری های تصمیم گیری کارآفرینان است که باعث می شود آن ها تا آخرین توان بر سر تصمیم گرفته شده بمانند و درنهایت سرنوشت کسب وکار خود را رقم بزنند. پژوهش حاضر با رویکردی کیفی و با استفاده از روش نظریه برخواسته از دادها به بررسی مهم ترین عوامل ایجادکننده این سوگیری در میان کارآفرینان دانش بنیان ایرانی پرداخته است. طبق یافته های این پژوهش که از طریق مصاحبه های عمیق با 22 نفر جمع آوری و سپس تحلیل شد؛ احساس مسئولیت و تمایل به حفظ وجهه به عنوان شرایط علّی، فشار و محدودیت های محیطی و پیچیدگی محیطی به عنوان شرایط مداخله گر، اعتمادبه نفس و خودباوری، ریسک پذیری، خوش بینی، اعتمادبه نفس و تجربه قبلی به عنوان عوامل زمینه ای شناسایی شدند که بر شکل گیری سوگیری تشدید تعهد در کارآفرینان تأثیر دارند. این سوگیری به تخصیص منابع بیشتر توسط کارآفرین و درنتیجه موفقیت یا شکست وی منجر می شود