فاطمه زهرا رجبی کفشگر

رشد بهره وری صنعتی همیشه تحت تأثیر رشد تکنولوژی ها بوده است. این ادعا را می توان بر اساس انقلاب صنعتی که اولین بار با استفاده از موتور بخار در کارخانه تولید آغاز شد، نشان داد. در حال حاضر، انقلاب صنعتی چهارم حتی قبل از اینکه به طور کامل اجرا شود، به تصویر تبدیل شد و بسیاری از متخصصان و سازمان ها به شدت تلاش می کنند تا مفهوم انقلابی را پیاده سازی کنند. مفاهیم کارخانه هوشمند، سیستم فیزیکی سایبری و اینترنت اشیا و خدمات، فرصت های بسیار توانا و همچنین چالش های پیشرو در مدیریت کیفیت در بخش های تولید را ارائه می دهد. بنابراین، در این مقاله، به بررسی فرصت ها و چالش ها در زمینه اجرای صنعت 4 برای مدیریت کیفیت پرداخته شده است. بدین منظور، ابتدا شاخص های فرصت ها و چالش های مدیریت کیفیت در صنعت 4 شناسایی شدند. سپس با استفاده از روش تصمیم گیری چندشاخصه بهترین- بدترین که به عنوان یکی از نوین ترین روش های وزن دهی در ادبیات تصمیم گیری چندشاخصه مطرح است، این شاخص ها با نظرات خبرگان وزن دهی شدند. نتایج پژوهش نشان دهنده این بود که شاخص های کاهش هزینه ها و زمان تولید، افزایش خدمات رسانی و رضایت مشتری و افزایش مهارت و شایستگی ها به ترتیب به عنوان مهم ترین فرصت ها و شاخص های ادغام عمودی، ادغام افقی و تجربه و متخصصان به ترتیب به عنوان مهم ترین چالش ها معرفی شدند. در انتها بر اساس نتایج پژوهش، پیشنهاد ها اجرایی و پژوهشی ارائه گردید.

امروزه موفقیت سازمان ها، با دانشی که می توانند تولید و توزیع کنند، سرعت تولید این دانش و میزان انباشت و استفاده از این دانش تولیدشده، ارتباط مستقیم دارد. از طرفی دغدغه های محیط زیستی پیرامون عملیات تولیدی صنایع، سازمان ها را بر آن داشته تا از اقدامات سبز در فرآیندهای مختلف زنجیره تأمین استفاده کنند. پیاده سازی موفق مدیریت دانش در زنجیره تأمین سبز موجب افزایش کارایی، اثربخشی، سود و مزیت رقابتی برای سازمان هاست. ازآنجایی که پیاده سازی مدیریت دانش نیازمند وقت و هزینه زیادی می باشد، مطالعه حاضر به بررسی میزان موفقیت مدیریت دانش در زنجیره تأمین سبز، بر اساس تصمیم گیری فازی پرداخته است. در این مقاله پس از مرور ادبیات، پنج بعد اصلی شامل صفات کارمندان، استراتژی سازمانی، فرهنگ سازمان، عوامل تکنولوژیکی و عوامل مدیریتی و 25 شاخص جهت بررسی میزان موفقیت مدیریت دانش در زنجیره تأمین سبز تعیین گردید. با استفاده از نظرات ۱۰ خبره شرکت فراصنعت و بومی سازی، 21 شاخص موفقیت مدیریت دانش در زنجیره تأمین سبز شناسایی و با استفاده از روش FDEMATEL وزن هریک از شاخص ها محاسبه شد. در مرحله بعد امتیاز موفقیت هر شاخص در شرکت با کمک FSAW محاسبه و درنهایت با استفاده از وزن محاسبه شده و امتیاز موفقیت شاخص ها، میزان موفقیت پیاده سازی مدیریت دانش در زنجیره تأمین سبز مشخص گردید. نتایج نشان دهنده این بود که شرکت فرا صنعت به میزان ۰٫۷۲ در پیاده سازی مدیریت دانش در زنجیره تأمین سبز موفق می باشد.

اقتصاد مقاومتی به عنوان یک راهبرد کلان در عرصه مدیریت کشور نخستین بار توسط مقام معظم رهبری مطرح شده است. اقتصاد مقاومتی یعنی آن اقتصادی که فشارها، توطئه ها و دشمنی های نظام سلطه جهانی را به فرصت های راهبردی و عملی تبدیل کرده و موجبات ارتقا، رشد و خودشکوفایی کشور را فراهم می آورد. متأسفانه علی رغم  تأکیداتی که بر فواید اقتصاد مقاومتی در کشور می شود ولی شاهد تحقق عملی آن نیستیم. هدف از این پژوهش، بررسی و شناسایی موانع پیاده سازی اقتصاد مقاومتی است. در این راستا با تکیه بر روش گردآوری کتابخانه ای و با رویکرد تحلیلی، ابتدا به چارچوب نظری و مفهومی اقتصاد مقاومتی پرداخته شده و سپس موانع پیاده سازی اقتصاد مقاومتی از طریق مطالعه، مرور پیشینه، مصاحبه با کارشناسان و خبرگان دانشگاهی و مدیریتی، در شش بعد شامل عوامل اقتصادی، عوامل سیاسی، عوامل اداری، عوامل فرهنگی، عوامل اجتماعی و عوامل هنری و 23 معیار شناسایی شده است. سپس از طریق پرسش نامه مقایسه زوجی معیارها و با استفاده از روش نوین در تصمیم گیری چندمعیاره یعنی تکنیک بهترین-بدترین و نظرات خبرگان، وزن دهی و اولویت بندی شده اند. پژوهش به روش توصیفی تحلیلی بوده و در آن از نرم افزار لینگو برای حل مدل استفاده شده است. نتایج نشان دادند که ابعاد اقتصادی، اداری و معیار های سیاست وابستگی شدید کشور به درآمدهای حاصل از فروش نفت خام، عدم حمایت از تولیدات داخلی و کاهش کمیت و کیفیت تولیدات داخلی و رانت، به ترتیب مهم ترین ابعاد و معیار های موانع اقتصاد مقاومتی در کشور هستند.

توجه به مسائل زیست محیطی منجر به استفاده از لجستیک معکوس در زنجیره تأمین شده است؛ اما اجرای لجستیک معکوس به دلیل نوع مدل های مدیریت موجودی دارای عملکرد ضعیفی است؛ ازاین رو در این پژوهش به منظور بهبود عملکرد زنجیره تأمین از پارادایم های ناب، چابک، تاب آوری و سبز (لارج) استفاده می شود. هدف این پژوهش شناسایی و اولویت بندی راهکارهای اجرای لجستیک معکوس در زنجیره تأمین لارج به منظور بهبود عملکرد زنجیره تأمین است. در پژوهش حاضر از رویکرد خبره محور فازی شهودی با مقادیر بازه ای استفاده شده است. از مجموعه های فازی شهودی بازه ای برای وزن دهی و از روش واسپاس فازی شهودی بازه ای برای اولویت بندی راهکارها بهره گیری شد. با توجه به نتایج، راهکار نخست (ایجاد، توسعه و سرمایه گذاری در فن آوری لجستیک معکوس)، راهکار دهم (توسعه زنجیره تأمین حلقه بسته از طریق یکپارچه سازی با لجستیک معکوس) و راهکار نهم (ساخت همکاری الکترونیکی برای هماهنگی سریع و مؤثر در میان اعضای زنجیره تأمین) به ترتیب به عنوان راهکارهای برتر در این مورد مطالعاتی معرفی شدند. توسعه و سرمایه گذاری در فناوری های لجستیک معکوس، یکپارچه سازی و همکاری الکترونیکی و بهبود هماهنگی به منظور بهبود عملکرد اجرای لجستیک معکوس در زنجیره تأمین ضروری است.