همایون امینی

هدف: در این مطالعه، مصاحبه بالینی ساختار یافته برای (SCID) DSM-IV با روش شناسی بین فرهنگی به فارسی ترجمه و به وسیله یک مطالعه چند مرکزی، پایایی و قابلیت اجرای آن سنجیده شد. روش: این مطالعه در دو مرحله انجام شد: (الف) ترجمه ابزار و بررسی روایی بین فرهنگی ترجمه، شامل ترجمه مستقیم و معکوس و تعیین روایی صوری ترجمه با توجه به شاخص هایی بین فرهنگی؛ (ب) مطالعه پایایی و قابلیت اجرای ترجمه ابزار در جمعیت بالینی ایرانی. این قسمت بخشی از یک مطالعه بزرگتر اعتباریابی SCID است که در 299 آزمودنی 18 تا 65 ساله مراجعه کننده به درمانگاه های سرپایی و بخش های بستری سه مرکز روانپزشکی اجرا شد که عبارت اند از: بیمارستان روانپزشکی روزبه (دانشگاه علوم پزشکی تهران)، مجتمع روانپزشکی بیمارستان امام حسین (دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی) و بیمارستان روانپزشکی ایران (دانشگاه علوم پزشکی ایران). در بررسی پایایی به روش آزمون - بازآزمون، 104 نفر از مراجعان فوق در دو نوبت (با فاصله سه تا هفت روز) با SCID مورد ارزیابی مستقل قرار گرفتند و توافق دو نوبت تشخیص گذاری سنجیده شد. قابلیت اجرا از نظر مصاحبه شوندگان (299 نفر) و مصاحبه کنندگان به وسیله پرسشنامه هایی که حاوی سوال هایی در مورد مدت مصاحبه، خسته کنندگی آن، قابلیت فهم و پذیرش سوال ها و دشواری اجرا بود، بررسی شد. یافته ها: توافق تشخیصی برای اکثر تشخیص های خاص و کلی متوسط تا خوب بود (کاپای بالاتر از 0.6). توافق کلی (کاپای مجموع) برای کل تشخیص های فعلی 0.52 و برای کل تشخیص های طول عمر 0.55 بود. اکثر مصاحبه شوندگان و مصاحبه کنندگان قابلیت اجرای نسخه فارسی SCID را مطلوب گزارش کردند. نتیجه گیری: پایایی قابل قبول تشخیص های داده شده با نسخه فارسی SCID و قابلیت اجرای مطلوب آن نشان داد که می توان از این ابزار در تشخیص گذاری های بالینی پژوهشی و آموزش استفاده کرد.

هدف: اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) یکی از اختلالات شایع روان پزشکی است که گاه از کودکی و نوجوانی شروع می شود. مطالعات همه گیرشناسی، میزان شیوع علایم وسواس (وسواس غیربالینی) را در جمعیت نوجوانان بالا گزارش کرده اند. هدف این مطالعه تعیین شیوع علایم وسواس در نوجوانان و میزان هم ابتلایی آن با سایر علایم روان پزشکی بود. روش: مطالعه حاضر از نوع مقطعی- توصیفی بود. در این مطالعه 909 دانش آموز نوجوان (دختر و پسر) دبیرستانی و پیش دانشگاهی به طور تصادفی از شهرستان های میبد و اردکان انتخاب شدند و به وسیله پرسشنامه های وسواس فکری-عملی مادزلی (MOCI)، چک لیست علایم 90 سؤالی (SCL-90-R) و پرسشنامه جمعیت شناختی مورد ارزیابی قرار گرفتند. در مرحله اول کل نمونه، پرسشنامه های MOCI و SCL-90-R را تکمیل نمودند و در مرحله دوم، نمرات SCL-90-R افرادی که نمره آزمون مادزلی آنها بیشتر از 15 بود، بررسی شد. یافته ها: شیوع علایم وسواس در جمعیت نوجوانان مورد مطالعه 2/11 درصد بود. بالاترین میزان هم ابتلایی علایم وسواس، با اختلال «افسردگی» و «اضطراب» به دست آمد و در عین حال پیش بینی کننده های مفید برای OCD، مقادیر «پرخاشگری»، «هراس» و «شکایات جسمانی» بودند. در بررسی عوامل خطر مرتبط با وسواس، میان رتبه تولد، تحصیلات والدین، درآمد خانواده، سن و جنس با علایم وسواس ارتباط معنی داری به دست نیامد. نتیجه گیری: یافته های اخیر در زمینه شیوع گسترده علایم وسواس فکری-عملی در جمعیت غیربالینی، می تواند علایم وسواس را به عنوان یک پدیده طبیعی در نوجوانان تلقی نماید و در عرصه مباحث نظری این اختلال دستاورد جدیدی به ارمغان آورد.

هدف: هدف از مطالعه حاضر، بررسی پایایی تشخیص طول عمر اسکیزوفرنیا و اختلال دو قطبی با استفاده از مصاحبه تشخیصی جامع بین المللی در دو سیستم تشخیصی DSM-IV و ICD-10 بود. روش: این مطالعه هنجاریابی آزمون در سه مرحله ترجمه ابزار، مطالعه روایی و پایایی، و بررسی قابلیت اجرا انجام و پایایی تشخیصی اختلالات دوقطبی و اسکیزوفرنیا با روش آزمون - بازآزمون ارزیابی شد. مصاحبه کنندگان آموزش دیده با 100 نفر از افراد مراجعه کننده به چهار مرکز درمانی دانشگاهی، دو بار به فاصله سه تا هفت روز مصاحبه کردند (برای 65 نفر CIDI کامل و برای 35 نفر مدول سایکوز/ مانیا اجرا شد). یافته ها: پایایی آزمون - بازآزمون برای اختلال دوقطبی در سیستم تشخیصی DSM-IV متوسط و در سیستم ICD-10 ضعیف بود. پایایی – آزمون - بازآزمون در دو سیستم تشخیصی برای اسکیزوفرنیا ضعیف ارزیابی شد. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان می دهد که پایایی فقط برای تشخیص اختلال دوقطبی در سیستم DSM-IV مناسب است و در بقیه موارد پایایی مناسبی وجود ندارد. البته نتایج به دلیل انتخاب نمونه ها از جمعیت بالینی، به جمعیت عمومی تعمیم پذیر نمی باشد. با توجه به نتایج به دست آمده، تطابق سوال های کلیدی ابتدایی با فرهنگ ایرانی قابل بررسی می باشد.

هدف: در این مطالعه گروهی از بستگان درجه اول و سالم مبتلایان به اسکیزوفرنیا از نظر فراوانی باورهای هذیانی و ابعاد این باورها (میزان ناراحتی، اشتغال ذهنی به این باورها و اطمینان به آنها) بررسی و با دو گروه بیماران مبتلا به اسکیزوفرنیا و یک گروه شاهد سالم مقایسه شدند. روش: برای انجام این تحقیق 25 بیمار مبتلا به اسکیزوفرنیا، 35 نفر از اعضای درجه اول و سالم خانواده های این بیماران و 35 نفر از افرادی که سابقه هیچ گونه بیماری اعصاب و روان نداشتند (به عنوان گروه شاهد سالم) همکاری کردند. در این سه گروه، شیوع باورهای هذیانی و ابعاد آنها بر اساس پرسشنامه هذیان پیترز و همکاران (PDI-40)؛ و سلامت روان بر اساس پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ-28) بررسی شد. یافته ها: شیوع باورهای هذیانی در گروه افراد مبتلا به اسکیزوفرنیا به طور معناداری بیشتر از دو گروه دیگر بود، ولی شیوع آن در دو گروه اعضای خانواده بیماران و جمعیت عادی تفاوت معناداری نداشت. در مورد شدت ابعاد باورهای سایکوتیک، در حالی که نمرات گروه مبتلایان به اسکیزوفرنیا بسیار بیشتر از گروه شاهد سالم بود، ولی با گروه خانواده بیماران تفاوت معناداری نداشت. در ضمن میزان اطمینان به افکار سایکوتیک در گروه خانواده بیماران بیشتر از گروه شاهد سالم بود. نتیجه گیری: وجود باورهای هذیانی در افراد سالم خانواده بیماران مبتلا به اسکیزوفرنیا و اطمینان بیشتر این افراد به این باورها (نسبت به گروه شاهد سالم) ممکن است وجود پیوستاری سایکوز را مطرح کند، هر چند تایید این موضوع نیازمند مطالعات بیشتر است.

هدف: هدف این مطالعه‏، ارزیابی پایایی قسمت سوء مصرف مواد در نسخه فارسی مصاحبه تشخیصی جامع بین المللی (CIDI) به وسیله یک مطالعه چند مرکزی در ایران بود. روش: جمعیت مورد مطالعه 101 نفر از بیماران سرپایی و بستری انتخاب شده از پنج مرکز روانپزشکی تهران بودند. مصاحبه با آزمودنی ها به وسیله روانشناسان آموزش دیده انجام شد. CIDI کامل برای 65 نفر و مدول مصرف مواد آن برای 36 نفر اجرا گردید. برای ارزیابی پایایی آزمون - باز آزمون، سه تا هفت روز پس از مصاحبه اول، مصاحبه دوم برای تمام بیماران به وسیله فرد دیگری اجرا و نتایج با استفاده از آمار کاپا و یول تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: در مجموع پایایی تشخیص اختلالات مصرف مواد در CIDI کامل بهتر از مدول مصرف مواد بود. در CIDI کامل در هر دو سیستم تشخیصی DSM-IV و ICD-10، کاپای 5/0 یا بیشتر و آماره یول عموما بالاتر از آن به دست آمد و در بین اختلالات مختلف مواد، وابستگی به اوپیویید بیشترین کاپا (64/0) را داشت. در CIDI مدول مصرف مواد بیشترین پایایی با توجه به نتایج کاپا و یول، به وابستگی به حشیش مربوط بود (کاپا = 41/0، یول = 6/0). نتیجه گیری: در مجموع پایایی CIDI کامل برای تشخیص اختلالات مصرف مواد بهتر از مدول مصرف مواد بود. پایایی ضعیف به خصوص در مدول مصرف مواد، ممکن است به نحوه نمونه گیری و شیوع بسیار بالای اختلال مربوط باشد.

هدف : هدف این مطالعه آینده نگر سه ساله بررسی ویژگی ها، سیر و پیامدهای بالینی بیماران مبتلا به پسیکوز بار اول بود که در فاصله سال های 1385 تا 1387، به بیمارستان روزبه مراجعه کرده بودند. روش : بیماران مراجعه کننده به بیمارستان روزبه (برای بستری)، در صورت وجود هرگونه نشانه پسیکوتیک و در صورتی که مشکل اخیر نخستین رویداد بیماری شان بود، وارد مطالعه شدند. در بدو بستری، بیمار از نظر شدت نشانه ها، میزان عملکرد کلی و کیفیت زندگی ارزیابی شد. برای گردآوری داده ها مقیاس نشانه های مثبت و منفی ( PANSS )، مقیاس سنجش کلی عملکرد ( GAF ) و مقیاس کوتاه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت ( WHOQoL-BREF ) به کار رفت. این ارزیابی ها در زمان ترخیص از بیمارستان، 6، 12 و 24 ماه و 4-3 سال پس از ترخیص تکرار شد. میزان بستری مجدد نیز طی دوره پیگیری اندازه گیری شد. داده ها به روش تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و آزمون t جفتی تحلیل شدند. یافته ها : از 104 بیماری که وارد طرح شده بودند، 59 نفر مرد و 45 نفر زن بودند. میانگین (±انحراف معیار) سنی آنان 6/30 سال (7/9±) بود. بر اساس تشخیص های زمان ترخیص، 48 نفر به اختلال دوقطبی (رویدادهای خلقی با ویژگی های پسیکوتیک)، 22 نفر به اسکیزوفرنیا، 7 نفر به اختلال افسردگی اساسی (با ویژگی های پسیکوتیک) و باقی (27 نفر) به سایر اختلال های پسیکوتیک مبتلا بودند. یافته ها نشان داد عملکرد کلی، نشانه های مثبت، منفی و عمومی پسیکوز بیماران در طول زمان، به شکل قابل توجهی بهبود یافته بود، ولی تحلیل های دیگر نشان داد بهبود تنها در زمان ترخیص بارز بود و هیچ یک از این شاخص ها، پس از ترخیص و در فواصل پیگیری تغییری نداشت. کیفیت زندگی بیماران نیز در طول زمان در هیچ یک از فواصل تغییری نداشت. در میان افرادی که به آنها دسترسی حاصل شد، میزان عود منجر به بستری در سه سال اول پس از ترخیص 1/41 درصد بود. نتیجه گیری : درصد قابل توجهی از بیماران ظرف 3 سال از بستری، دچار عود منجر به بستری دوباره شدند. این یافته در کنار عدم تغییر قابل توجه عملکرد و کیفیت زندگی بیماران در طول پیگیری، اهمیت به کار بستن مداخلات مؤثر برای پیشگیری از عود و توانبخشی را نمایان می سازد.

اهداف: جهت برنامه ریزی متناسب با نیاز های بیماران روان پزشکی این نیاز وجود دارد که ابعاد مختلف پدیده انگ اجتماعی در ایران در گروه های هدف مورد بررسی قرار گیرد. از آنجا که دسترسی به پرسش نامه های سنجش انگ به زبان فارسی در حال حاضر محدود است، ما در این مطالعه که بر اساس یک مرور مفهومی است، بر آن شدیم پرسش نامه های طراحی یا ترجمه شده به زبان فارسی جهت سنجش انگ را مورد بررسی قرار دهیم. مواد و روش ها: نوع مطالعه مرور مفهومی است و هدف تحقیق، جمع آوری پرسش نامه های طراحی یا ترجمه شده به زبان فارسی جهت سنجش انگ است. به منظور یافتن مطالعات و منابع مرتبط با انگ اجتماعی در نظام سلامت، پس از مرور گسترده منابع، مقالات و پایان نامه های مرتبط با مفهوم، وارد مطالعه شدند. جامع آماری در این منابع شامل کارکنان نظام سلامت و دانشجویان، مراقبت کنندگان یا خانواده های بیماران، بیماران روان پزشکی، مادران دارای فرزند مبتلا به اُتیسم، مادران دارای فرزند مبتلا به سندرم داون و جمعیت عمومی بود که با روش نمونه گیری تصادفی یا نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. بر این اساس اطلاعات و ساختار پرسش نامه های فارسی مورد استفاده در مقالات استخراج شد و طی تماس و ارسال نامه الکترونیک به نویسندگان مقالات مورد نظر، اطلاعات تکمیلی و متن کامل پرسش نامه ها جمع آوری شد. یافته ها: بر اساس یافته های مطالعه حاضر، 21 پرسش نامه برای سنجش انگ به زبان فارسی مورد استفاده قرار گرفته اند که امکان دسترسی و تحلیل متن کامل 19 پرسش نامه فراهم شد. بیشتر پرسش نامه های در دسترس به زبان فارسی برای سنجش انگ اجتماعی، ترجمه پرسش نامه هایی به زبان دیگر هستند و تنها چهار پرسش نامه توسط محققین فارسی زبان به وجود آمده و اعتباریابی شده اند. نتیجه گیری: برخلاف آنچه در سایر زبان ها و مطالعات کشورهای مختلف یافت شد (مبنی بر اینکه بیشتر پرسش نامه های انگ اجتماعی برای ارزیابی این پدیده در جمعیت عمومی و سپس بیماران به وجود آمده و به کار برده می شوند) در ایران و به زبان فارسی، عمده پرسش نامه ها جهت استفاده در ارائه دهندگان خدمت و دانشجویان و سپس مراقبت کنندگان یا خانواده های بیماران تهیه شده و مورد استفاده قرار گرفته است و پرسش نامه های سنجش انگ اجتماعی استفاده شده در جمعیت عمومی و بیماران محدود است. همچنین پرسش نامه ای برای سنجش انگ در کودکان و نوجوانان به زبان فارسی یافت نشد.

پزشکان متخصص در دوره آموزشی خود، علاوه بر کسب تخصص در یک رشته خاص، باید مهارت ایفای نقش های دیگری را نیز کسب کنند، از جمله مهارت های ارتباطی 1 ، همکار تیم درمان 2 ، مدیر یا رهبر 3 ، مدافع سلامت 4 ، دانشور 5 و حرفه مند 6 (2،1). تعهد حرفه ای پزشکی 7 به مجموعه ای از ارزش ها، رفتارها و روابطی گفته می شود که موجب تقویت و استحکام اعتماد جامعه به پزشکان می شود (3). پزشک باید اصول سه گانه i ) اولویت و تقدم مصلحت و منفعت بیمار 8 ، ii ) احترام به حق انتخاب بیمار 9 با در نظر گرفتن معیارهای علمی و رعایت ضوابط، و iii ) رعایت عدالت اجتماعی 10 در تصمیم ها و اقدامات را در فعالیت حرفه ای خود مبنا قرار دهد (4). پایبندی به این اصول در تعهدات ده گانه «منشور پزشک 11 » تبلور می یابد (4). بخشی از این تعهدات به رابطه مستقیم بیمار- پزشک برمی گردد که در آن به طور خلاصه، پزشک خود را متعهد می بیند صلاحیت حرفه ای بالینی اش را حفظ کند و ارتقاء دهد، با بیمارانش رویکرد صادقانه داشته باشد، رازدار آنها باشد و مرزهای حرفه ای با ایشان را رعایت کند (4). بدیهی است می توان انتظار داشت میزان پایبندی پزشکان به این اصول و تعهدات با میزان اعتماد جامعه به آنها رابطه مستقیم داشته باشد. بخش دیگر تعهدات ده گانه پزشک و نظام سلامت که کمتر مورد توجه قرار می گیرد و منافعی را به صورت غیرمستقیم و درازمدت برای بیماران فراهم می کند، به نظام ارائه خدمات مربوط می شود؛ مانند تعهد پزشک به تلاش برای ارتقاء کیفیت مراقبت، دسترسی به خدمات، توزیع عادلانه منابع محدود، خلق دانش نو (پژوهش)، پایش مداوم و مدیریت تعارض منافع (4-6). با تعمق در این گروه از تعهدات می توان دریافت که میزان پایبندی پزشکان به آنها با نسبت موفقیت جامعه پزشکی در همه ابعاد آموزش، پژوهش و ارائه خدمات به صورت موزون، عمیق و کیفی نیز ارتباط تنگاتنگ دارد. اگرچه شکل گیری برخی مفاهیم بنیادین و ارزش های زیربنایی تعهد حرفه ای از خانواده و مدرسه آغاز می شود، دانشکده های پزشکی باید در برنامه های آموزشی رسمی و نهان 12 خود، به عنوان جزء لاینفک، به پرورش تدریجی تعهد حرفه ای در دانش آموختگان خود توجه ویژه داشته باشند، به شکلی که جوّ اخلاقی حاکم بر محیط های آموزشی و بالینی اجازه بروز رفتارهای غیرحرفه ای را ندهند (7). با وجود این، برخی مطالعات نشان می دهند پزشکان عمومی که وارد دوره های آموزشی تخصصی دستیاری می شوند، هنوز از جهت تعهد حرفه ای به اندازه کافی صلاحیت لازم را پیدا نکرده اند (9،8). انتظار می رود در یک برنامه آموزشی، علاوه بر آموزش نظری، از هر فرصت آموزشی دیگر، مانند گزارش صبحگاهی، معرفی بیمار و راند بخش، برای طرح مباحث مربوط به تعهد حرفه ای استفاده و در این فرصت ها از روش های متنوع آموزشی، مانند یادگیری مبتنی بر مسأله 13 ، بحث مبتنی بر مورد 14 و یاددهی کنار بالین 15 سود جست. در عین حال، یکی از مهم ترین روش های آموزشی الگوسازی و الگودهی 1 است که در سه سطح رسمی 2 ، غیررسمی 3 و نهان 4 رخ می دهد (10). از سوی دیگر، ارزیابی با استفاده از ابزارهای روشن و عینی، به عنوان حلقه تکمیل کننده یاددهی و یادگیری که لازمه فرایند آموزش است، در مورد تعهد حرفه ای اهمیتی مضاعف دارد. ارزیابی تکوینی 5 مستمر، به ویژه به صورت «بازخورد از چند منبع 6 »، هم در طول دوره آموزشی و هم در طول زندگی حرفه ای یک پزشک، جزء ضروری برای شکل گیری، حفظ و ارتقای ویژگی های حرفه ای گری 7 در اوست (12،11). همچنین، متعهد بودن فرد به اصول تعهد حرفه ای شرط ضروری دانش آموختگی است. بنابراین، سیستم آموزشی باید با استفاده از یک یا چند روش معتبر، ارزیابی تجمعی 8 این ویژگی را در فراگیران انجام دهد و از کسب آن، قبل از اجازه به ارتقای فراگیران یا دانش آموختگی آنها، اطمینان حاصل کند (7). منفعت دیگر ارزیابی به سیستم آموزشی بر می گردد. ارزیابی فراگیران کمک می کند تا از اثربخشی فرایند آموزش تعهد حرفه ای اطمینان حاصل شود. به نظر می رسد در آموزش پزشکی کشورمان، علی رغم موفقیت های قابل توجه در حوزه دانش و انتقال مهارت در حیطه های مختلف بالینی، در شرایط فعلی به اندازه کافی به رشد فردی، مهارت های ارتباطی و شکل گیری و نهادینه شدن ویژگی های حرفه ای گری توجه کافی صورت نمی گیرد. گرچه توجه به مباحث اخلاق پزشکی و تعهد حرفه ای در آخرین ویرایش برنامه های آموزشی رشته های تخصصی در ایران کمابیش مورد توجه و تأکید قرار گرفته است (13)، در اینکه در اجرا و عمل به چه میزان برنامه ریزی شده و به آن پایبندی وجود دارد، جای سوال و تردید جدی وجود دارد. در مورد ارزیابی نیز گرچه چند سالی است بخشی از نمره ارزیابی نهایی سالانه دستیاران جهت معرفی به امتحان ارتقاء سالانه 9 به ارزیابی اعضای هیأت علمی از برخی ویژگی های

هدف: اختلالات روان پزشکی در میان جمعیت عمومی و مراجعان درمانگاه های سرپایی شایع هستند، ولی فقط بخشی از افرادی که نیازمند درمان های روان پزشکی هستند، برای بررسی تشخیصی و درمان به روان پزشک مراجعه می کنند. از بین این مراجعه کنندگان نیز تعداد اندکی درمان را پیگیری می کنند و بقیه افراد درمان را ادامه نمی دهند. این پژوهش با هدف تعیین میزان ریزش (عدم مراجعه) بیماران به درمانگاه سرپایی بیمارستان روزبه و تعیین عوامل مرتبط با آن انجام شده است. روش:   پرونده 400 بیمار مراجعه کننده به درمانگاه سرپایی بیمارستان روزبه در سال 1392 بررسی شد و اطلاعات لازم در چک لیستی که جمعی از متخصصان طراحی کرده بودند، یادداشت شد. داده ها به روش آزمون خی دو و رگرسیون لجستیک و با استفاده از نسخه 16 نرم افزار spss تحلیل شده است. یافته ها: میزان ریزش در درمانگاه سرپایی 8/57 درصد بود. این میزان در درمانگاه افراد بزرگ سال 58درصد و در درمانگاه کودک ونوجوان 8/43درصد به دست آمده است. بیماران با سن کمتر از 18 سال 11درصد از ریزش و بیماران 18 تا 65 سال 8/41درصد از ریزش و بیماران بیشتر از 65 سال 5درصد از ریزش را تشکیل می دادند. بیماران مرد 5/33درصد از ریزش و بیماران زن 3/24درصد از ریزش را به خود اختصاص می دادند. بین سن، سطح تحصیلات، وضعیت شغلی بیماران، منبع ارجاع و نوع تشخیص با میزان ریزش رابطه معنادار وجود داشت، اما رابطه بین جنسیت و وضعیت تأهل بیماران با میزان ریزش معنادار نبود. نتیجه گیری : ریزش و عدم پیگیری درمان مشکلی شایع در روند درمان سرپایی بیماران مراجعه کننده به روان پزشک است که در بیماران بزرگ سال میزان آن بیشتر است. به همین دلیل برنامه ریزی برای انجام مداخلات لازم برای کاهش میزان ریزش بیماران ضروری به نظر می رسد.