حشمت الله صادقی

هدف از این تحقیقِ داده بنیاد توسعه مدلی برای سنجش خرده فرهنگ های سازمانی است. برای این کار، نخست، با انجام دادن مصاحبه های اکتشافی با نمونه ای غیرتصادفی از 53 خبره برگزیده سازمان با روش های قضاوتی و گلوله برفی و کُدگذاری متون مصاحبه ها، سنت های کاری مهم شناسایی شد. سپس، این سنت ها با روش تحلیل محتوا در قالب چند بُعد گروه بندی و بر اساس شاخص های این ابعاد پرسش نامه محقق ساخت پنجاه پرسشی تنظیم شد و بدین سان مدل اولیه به دست آمد. آن گاه، پرسش نامه تحقیق شامل پرسش نامه مدل همراه شش پرسش جمعیت شناختی تنظیم شد و به روش سرشماری میان اعضای جامعه آماری (کارکنان سازمان مرکزی شرکت خطوط لوله و مخابرات) توزیع شد؛ پاسخ های 255 نفر داده های مورد نیاز تحلیل اعتبار و پایایی مدل را فراهم کرد. نخست اعتبار مدل اولیه از طریق تحلیل عاملی بررسی شد. در این فرایند 23 پرسش نامعتبر حذف و ابعاد مدل اولیه اصلاح شد و مدل معتبر نهایی شکل گرفت. پایایی ابعاد مدل نهایی نیز با بهره گیری از آلفای کرونباخ تأیید شد. این مدل، مبتنی بر سنت های کاری، شامل نُه بُعد است: توسعه، مدیریت، مشارکت، آموزش، استرس، پشتیبانی، بهره وری، بوروکراسی، و همکاری؛ که با یک پرسش نامه 27سؤالی اندازه گیری می شوند.

با توجه به نقش و اهمیت فرهنگ سازمانی بعنوان یکی از عوامل زمینه ای موثر بر ارتباطات سازمانی و عملکرد کارکنان، هدف تحقیق حاضر، تحلیل خرده فرهنگ های سازمان و شکاف میان آنها با استفاده از مدلی بومی مبتنی بر سنت های کاری بوده است. برای انجام این کار ابتدا بر اساس مدل طراحی شده توسط محقق، وجود خرده فرهنگ های وظیفه ای و سلسله مراتبی با انجام آزمون های کروسکال والیس و من ویتنی در سازمان مورد مطالعه مورد بررسی و تایید قرار گرفت و سپس، فاصله خرده فرهنگ ها محاسبه شد. تحلیل در محیط SPSS بر روی پاسخ های 255 نفر به پرسشنامه تحقیق در سازمان مرکزی شرکت خطوط لوله و مخابرات انجام شد. مطابق نتایج، بیشترین فاصله میان خرده فرهنگ های واحدهای کاری در بعد توسعه و کمترین میزان در بعد بوروکراسی بود. همچنین، بیشترین فاصله میان خرده فرهنگ های مدیران و کارکنان در بعد مشارکت و کمترین آن در بعد استرس مشاهده شد. آگاهی از خرده فرهنگ ها و فاصله میان آنها، امکان اصلاح سنت های فرهنگی جهت سازگاری بهترسازمان با محیط، کاهش سوء ادراک میان خرده فرهنگ ها بخصوص بین خرده فرهنگ های مدیران و کارکنان و نیز اتخاذ تصمیم های اثربخش تر مدیران را فراهم می آورد.