بهاره میراحمدی

مقدمه: هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی برنامه خانواده محور بر پریشانی روانشناختی و تبعیت از درمان در افراد مبتلا به دیابت و فشارخون بود. روش: پژوهش حاضر، یک مطالع ه نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل و پیگیری سه ماهه بود. 40 فرد مبتلا به دیابت و فشارخون برای ورود به مطالعه انتخاب شدند. سپس نمونه انتخابی با همتاسازی به لحاظ سن و سابقه ابتلا به دیابت، به طور تصادفی به دو گروه 20 نفره گمارش شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات شامل پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک، مقیاس افسردگی، اضطراب و استرس و پرسشنامه تبعیت از دستورات درمانی مدانلو بود. یافته ها: مقایسه میانگین ها حاکی از اثربخشی گروه برنامه خانواده محور در برابر گروه کنترل بود. بین نمرات اضطراب در سه مرحله پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری با لحاظ کردن گروه های مختلف آزمایش و کنترل تفاوت معناداری وجود دارد. در متغیر افسردگی اثر اصلی گروه (423/0=Ƞ2 ، 05/0p< ، 846/27F=) معنادار می باشد. نتایج نشان می دهد اثر اصلی زمان (781/0=Ƞ2 ، 05/0p< ، 824/135F= ) معنادار است. در متغیر استرس اثر اصلی گروه (634/0=Ƞ2 ، 05/0p< ، 767/65F= ) معنادار می باشد. در متغیر تبعیت از درمان اثر اصلی گروه (80/0=Ƞ2، 05/0p<، 726/172F=) معنادار می باشد.یعنی بدون درنظر گرفتن گروه آزمایش و کنترل تغیرات میانگین نمرات از مرحله پیش آزمون به پس آزمون و پی گیری معنی دار می باشد. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که برنامه خانواده محور در بهبود تبعیت از درمان و پریشانی روانشناختی در کارکنان مبتلا به دیابت و فشارخون مؤثر است. توانمندسازی خانواده ارائه و آموزش سبک زندگی ارتقادهنده سلامت به خانواده افراد با اختلال های مزمن بوده، که به خانواده ها کمک می کند تا با مشکلات خانوادگی مرتبط با اختلال مزمن مقابله کنند و نقاط قوت خانواده را در تلاش برای ارتقای ایمنی، رفاه و سازگاری فرد مبتلا تقویت نمایند.

استرس روان شناختی در بسیاری از بیماری های مزمن شایع است و شواهد قابل ملاحظه ای حاکی از نقش آن به عنوان یک عامل خطر آفرین جدی در سبب شناسی و سیر بیماری دیابت است. از این رو، پژوهش حاضر با هدف مرور نظام مند و فراتحلیل کیفی نقش استرس در سبب شناسی دیابت نوع یک و دو انجام شد. جامعه پژوهش در این فراتحلیل کیفی و مرور سیستماتیک تمامی مقالات و پایان نامه ها مرتبط با کلید واژه ها و در راستای اهدف پژوهش بود. جستجو در پایگاه های اطلاعاتی ( ERIC ، MEDLINE ، PubMed ، ProQuest ، SAGE ، Science Direct ، Springer ، مگیران، نورمگز و اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی) بین سال های 2010 تا 19 20 با کلید واژه های استرس، دیابت نوع یک و دو و همچنین جستجو بر اساس میزان استنادات مقالات پژوهشگران بنام این حوزه انجام شد. کلیه پژوهش هایی که در این پژوهش مورد واکاوی و ارزیابی قرار گرفتند درمجموع 35 پژوهش بود که دراین بین 32 پژوهش (28/ 94 درصد) مقاله و دو پژوهش (71/5 درصد) نیز پایان نامه بودند. یافته های پژوهش نشان داد که 57/68 درصد از پزوهش های انجام شده در بازه ی زمانی 2019-2016 انجام شده است. نتایج حاصل از فراتحلیل حاضر حاکی از آن بود که استرس و دیابت از طریق سیستم های شناختی، رفتاری، فیزیولوژیکی و زیست- شیمیایی با یکدیگر در تعامل بوده اند و می توانند تعامل دوطرفه داشته باشند. استرس می تواند با تاثیر بر خود تنظیم گری و خود کنترلی باعث نوسان در کنترل رفتارهای مرتبط با خوردن و رژیم خوراکی در بیماران مبتلا به دیابت شود که نتیجه آن عدم کنترل قند خون و تشدید مشکلات جسمی و روانی در این بیماران است. همچنین، استرس می تواند با بی نظمی در خواب، عدم تحرک و پرخوری به تشدید مشکلات بیماران دیابتی منجر شود. در واقع رابطه بین استرس و دیابت یک رابطه دوسویه است که هر کدام می توانند باعث دیگری شده و کنترل اوضاع را از دست بیمار خارج کرده و آسیب های مخرب جسمی و روانی در پی داشته باشند. یافته های به دست از پژوهش حاضر می تواند در بحث آموزش و طراحی پروتکل های درمانی مناسب جهت کاهش پیامدهای منفی بیماری دیابت، این فرصت را در اختیار روان شناسان، مشاوران و متخصصین سلامت روان آن ها قرار می دهد تا انتخاب های بیشتری برای درمان انواع مختلف اختلال های شناختی و روان شناختی این بیماران در اختیار داشته باشند.

بیماری روماتیسم جزء شایع ترین بیماری های مزمن سیستم اسکلتی- عضلانی و بافت همبند محسوب می شوند که طیف گسترده ای از گروه های سنی مختلف را تحت تاثیر قرار می دهد. این بیماری خودایمنی مزمن بر استخوان ها، مفاصل و سایر اجزای سیستم اسکلتی تاثیرگذار بوده و باعث ناتوانی و صرف هزینه های بهداشتی زیادی می شود. ازاین رو، پژوهش حاضر با هدف مرور سیستماتیک و فراتحلیل کیفی اصول و روش های سازگاری با بیماری روماتیسم انجام شد. جامعه پژوهش حاضر شامل تمامی مقالات و پایان نامه های مرتبط با کلید واژه ها و در راستای اهدف پژوهش بود، که در نهایت 16 پژوهش مورد واکاوی و ارزیابی قرار گرفتند. بررسی شواهد موجود نشان داد که سازگاری با بیماری روماتیسم مفهومی پیچیده و چندوجهی است که نیازمند سازگاری در حوزه های مختلف زندگی است. همچنین سازگاری با بیماری روماتیسم پدیده ای پویا است که عوامل مثبت و منفی در کنار یکدیگر در آن دخیل هستند و نمی توان بی توجه به بافت زندگی فرد به طور مناسب آن را توصیف کرد. افزون براین، مهم ترین عوامل تاثیرگذار در سازگاری با بیماری روماتیسم عوامل روان شناختی، پاسخ های فردی به استرس، اختلال رفتاری و ویژگی های شخصیتی بیماران بود. یافته های به دست آمده از پژوهش حاضر می تواند در آموزش و طراحی پروتکل های درمانی مناسب جهت کاهش پیامدهای منفی بیماری روماتیسم، این فرصت را در اختیار روان شناسان، مشاوران و متخصصین سلامت روان قرار دهد تا انتخاب های بیشتری جهت درمان انواع مختلف اختلال های شناختی و روان شناختی این بیماران در اختیار داشته باشند .

هدف از این پژوهش بررسی تأثیر فیلم های مستند (با محتوای سوءمصرف موادمخدر و روان گردان) بر نگرش نوجوانان نسبت به اعتیاد بود. جامعه آماری شامل همه نوجوانان شهر بندرعباس بودند که از میان آن ها 20 نفر از طریق نمونه گیری در دسترس به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابتدا با استفاده از پرسش نامه نگرش سنج اعتیاد از کلیه شرکت کنندگان پیش آزمون گرفته شد، سپس شش کلیپ مستند در خصوص موادمخدر و روان گردان در شش جلسه همراه با پرسش و پاسخ برای شرکت کنندگان پخش شد. در پایان شش جلسه، شرکت کنندگان مجدداً به پرسش نامه نگرش سنج اعتیاد پاسخ دادند. نتایج آزمون t وابسته نشان داد که بین میانگین نمرات پیش آزمون و پس آزمون شرکت کنندگان، تفاوت معنی داری وجود دارد. به عبارت دیگر، پس از نمایش فیلم های مستند، نگرش شرکت کنندگان تغییر پیدا کرد و نگرش آن ها تا حد بسیار زیادی نسبت به اعتیاد منفی شد. در مجموع به نظر می رسدکه نمایش فیلم های مستند بر نگرش نوجوانان نسبت به مواد تأثیر دارد و صدا و سیما می تواند با نمایش فیلم های مستند مناسب، نگرش نوجوانان را به اعتیاد منفی و همچنین نگرش منفی آن ها را نسبت به اعتیاد تقویت نماید.

هدف: تکانشگری یکی از عوامل خطرساز شخصیتی گرایش به مصرف مواد، به شمار می رود. هدف مطالعه حاضر تعیین اثربخشی آموزش مهارت نظم جویی هیجان مبتنی بر رفتاردرمانی دیالکتیک در تکانشگری افراد مبتلا به سوءمصرف مواد بود. روش: پژوهش در چارچوب طرح تجربی تک آزمودنی اجرا شد. بر اساس مصاحبه تشخیصی ساختار یافته و ملاک های ورود، از میان مردان مبتلا به اختلال سوءمصرف مواد، چهار نفر به صورت تصادفی انتخاب شدند و به صورت انفرادی طی ده جلسه تحت آموزش مهارت نظم جویی هیجان مبتنی بر رفتار درمانی دیالکتیک قرار گرفتند. از مقیاس تکانشگری بارت (2004) جهت اندازه گیری تکانشگری استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد آموزش مهارت نظم جویی هیجان مبتنی بر رفتاردرمانی دیالکتیک به شرکت کنندگان موجب کاهش نمرات هر چهار نفر در تکانشگری هیجانی، زود انگیختگی حرکتی و بی برنامگی شناختی می شود. به طوری که هر چهار شرکت کننده در طی جلسات کاهش قابل ملاحظه ای در این مقیاس نسبت به خط پایه داشتند. نتیجه گیری: مداخلات مبتنی بر کاهش تکانشگری نظیر آموزش راهبردهای نظم جویی هیجان می تواند نقش محوری در درمان و پیشگیری از سوءمصرف مواد داشته باشد.