احمد قائم مقامی تبریزی

با ورود فناوری اطلاعات و ارتباطات به عرصه دانشگاهها و مراکز آموزشی و تلفیق آن با برنامه های درسی و آموزشی، نظام جدید و با اهمیتی تحت عنوان آموزش های الکترونیکی شکل گرفته و در حال گسترش است که توجه بسیاری از دانشگاه ها را به خود جلب کرده است. هدف اصلی مقاله حاضر، شناسایی عوامل زمینه ای مؤثر بر آموزش های مجازی دانشگاهی در ایران به منظور ارائه مدل مناسب بود. نمونه گیری به صورت هدفمند و به روش گلوله برفی انجام شد و 22 مصاحبه عمیق و کیفی صورت گرفت. تحلیل داده ها براساس نظریه داده بنیاد پس از انجام کدگذاری در سه مرحله باز، محوری و انتخابی، مبین 30 نشان مؤثر برای الگوی آموزش های مجازی دانشگاهی در ایران بود. این نشان ها در 7 مفهوم ارتباطات، اعتماد سازی، بومی سازی دانش، بینش، تعهد منابع انسانی، فرهنگ، فناوری شناسایی و سطح بندی شدند که می توانند در طراحی و توسعه مراکز آموزش مجازی و همچنین اجرای برنامه های آن مؤثر باشند.

آموزش های الکترونیکی می تواند نقشی اساسی در آینده نزدیک برای رشد و توسعه کشور داشته باشد. هدف اصلی این پژوهش، شناسایی عوامل علّی مؤثر بر الگوی آموزش های مجازی دانشگاهی در ایران و ارائه مدل است. ازاین رو، با نخبگان درباره موضوع پژوهش مصاحبه شد. نمونه گیری به صورت هدفمند و به روش گلوله برفی دنبال شد و درنهایت، 24 مصاحبه کیفی صورت گرفت. یافته های پژوهش با روش کدگذاری در سه مرحله باز، محوری و انتخابی تحلیل شد. یافته ها بیانگر 80 نشان مؤثر در الگوی آموزش های مجازی دانشگاهی در ایران بود. این نشان ها در 11 مفهوم طبقه بندی شد: مسائل سازمانی، مدیریت یکپارچه، مزیت رقابتی، کیفیت هدفمند آموزشی، مدیریت دانش، تکنولوژی، سنجش پذیری، سهولت دسترسی، نوآوری و خلاقیت، آینده نگری و شایسته سالاری. با توجه به یافته های پژوهش راهبردهای اجرایی ارائه شده است که راهگشای مدیران آموزش های مجازی درباره اجرای موفقیت آمیز این نوع آموزش ها و پیامدهای حاصل از آن است.