یعقوب فتحی

از شیوه های تبیین معارف دینی در مکتب اهل بیت (علیهم السلام) در مواجهه با مخالفان، مناظره ها و احتجاج هایی بوده که از سوی آنان در طول تاریخ مدیریت شده است. در این بین، بررسی سیره تعلیمی تربیتی امام رضا (علیه السلام) در   مناظره با اصحاب ادیان و مذاهب مختلف، علاوه بر نشان دادن جایگاه علمی امام (علیه السلام) و شناساندن ایشان به عنوان یک شخصیت کامل انسانی، می تواند الگویی برای تدوین سند چگونگی یک مناظره صحیح و اخلاق محور و گامی در راستای تعلیم وتربیت انسان ها در طول تاریخ باشد. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی، به دنبال پاسخ به این پرسش اصلی است که محورهای مهمّ سیره تعلیمی تربیتی امام رضا (علیه السلام) در مناظره با اصحاب ادیان و مذاهب کدام موارد است؟ بر اساس یافته های پژوهش، هدف آموزشی، تأکید بر مبانی اساسی اسلام، استناد به متون مقدس و تسلط به زبان ها و لهجه های مختلف، جدال احسن، حفظ کرامت انسان، انصاف و عدالت در بحث و... از محورهای مهمّ سیره تعلیمی تربیتی امام (علیه السلام) در مناظرات با اصحاب ادیان و مذاهب مختلف است.

بخش فراوانی از آیات قرآن کریم را بیان داستان های پیشینیان تشکیل می دهد. خداوند در این داستان ها از روش ها و اسلوب های خاصی برای بیان رویدادهای تاریخی و سرگذشت پیشینیان بهره برده است که در سایه آنها تصاویر زیبایی را می آفریند و حوادث و رویدادهای تاریخی را به بهترین شکل بیان می نماید، و از این طریق پیام های قرآن در دل و جان مخاطب نفوذ می کند. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی به مطالعه علمی این روش ها در داستان های قرآن می پردازد. یافته های پژوهش نشان می دهد خداوند از روش های متعددی برای بیان داستان ها بهره برده است، برخی از مهم ترین این روش ها عبارتند از: تکرار برخی فرازهای داستان ها، معرفی و شناساندن اسوه ها در داستان های قرآن، بهره گیری از روش تبلیغ غیر مستقیم، بهره گیری از روش شخصیت پردازی در داستان های قرآن، بهره گیری از روش گفتگو در ارائه هر چه بهتر مقصود، بهره گیری از اسلوب استفهام، بارز کردن نقش توده مردم در سازندگی و جهت دهی به جامعه از طریق داستان و برخی موارد دیگر.