مهدی وحیدی

بررسی جایگاه غرب در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکیه در قالب شاخص هایی چون نحوه شکل گیری اتحادهای بین المللی، میزان تاثیرگذاری هنجارها بر سیاست خارجی، چگونگی تعریف و تامین منافع بین المللی، ارزیابی تقارن تهدیدات- توانایی ها و نهایتاً میزان سازگاری هر دوکشور با تحولات بین المللی در دستور کار این پژوهش قرار گرفته است. غرب بعنوان یک هویت دسته جمعی و مجموعه امنیتی نظم دهنده به ساختارهای نظام بین الملل؛ یکی از مهم ترین متغیرهای خارجی تاثیرگذار بر روندها و رویکردهای سیاسی، اقتصادی، نظامی و هنجاری سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکیه می باشد. هدف ترسیم شده در این مقاله، مقایسه جایگاه غرب در کارکردها و دستاوردهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکیه است. این پژوهش با بهره گیری ترکیبی از نظریات سازه انگاری و مطالعات مقایسه ای سیاست خارجی در پیش نظریه جیمز روزنا به تجزیه و تحلیل متغیرهای سیستمیک در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکیه پرداخته است. نظریه جیمز روزنا

سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکیه(دوره حزب عدالت و توسعه) طی دهه های اخیر تحت تاثیر نگرش هویتی به غرب بوده است. هویت؛ بعنوان ابزار ساخت سیاست خارجی هر دو کشور، تاثیر بسزایی در شکل گیری مفهوم منافع ملی داشته است. تعریف رهبران ایران و ترکیه از غرب، زمینه ساز تعریف منافع ملی بوده است. پرسش اساسی این مقاله، مقایسه پیامدهای نحوه نگرش به غرب در سیاست خارجی ایران و ترکیه است و همچنین سعی شده تا در چارچوب نظریه سازه انگاری این مقایسه صورت پذیرد. پیامدهای نگرش هویتی به غرب در موضوعاتی چون تبدیل پذیری قدرت گفتمانی به قدرت عینی، استمرار و انقطاع سیاست های بین المللی، بهره برداری از ظرفیت های ژئوپلتیک، میزان توسعه یافتگی و ارتباط سیاست داخلی و خارجی مورد مقایسه قرار گرفت. لذا منافع ملی ایران مبتنی بر نگرش هویتی و دستاوردهای ارزش محور و منافع ملی ترکیه براساس اولویت های اقتصادی شکل گرفته است. لذا منافع ملی ایران مبتنی بر نگرش هویتی و دستاوردهای ارزش محور و منافع ملی ترکیه براساس اولویت های اقتصادی شکل گرفته است.

در این مقاله دغدغه های تحلیل گران نظام بین الملل جهت اصالت ساختار و کارگزار در عصر قدرت جهانی شده، مورد بررسی قرار گرفته است. جهانی شدن بعنوان پروسه ای از تحولات و دگرگونی های خرد و کلان، سطح تحلیل اثرگذاران و متأثران وقایع بین المللی را تحت تأثیر خود قرار داده و در حوزه سیاست این بستر را فراهم کرده تا بواسطه تکثر بازیگران بین المللی، انقلاب در پدیده های بین المللی مورد مداقه قرار گیرد. از آنجائیکه کار ویژه اصلی سازه های جدید قدرت در عصر جهانی شدن، دستیابی کم هزینه تر بزرگترین قدرت های مادی و معنوی نظام بین الملل به هدف های از پیش تعیین شده می باشد، تبیین سازه قدرت بعنوان کلید راهگشای قفل های تحلیلی در حوزه روابط بین الملل در دستور کار این تحقیق بوده است. حدود تئوریک ساخت قدرت در رابطه ساختار- کارگزار با بررسی سه وجهی رویکردهای نئورئالیستی، نئولیبرالیستی و سازه انگاری (ونتی) صورت گرفته است. بدنبال بررسی هستی شناسانه پارادایم قدرت، کنش های پنجگانه (مادی، معنایی، فردی، اجتماعی و تاریخی) ساختار و کارگزار به ساخت قدرت نیز تبیین گردیده است.