علی میرهاشمی

از جنگ جهانی نخست به این سو دیگر تقریباً هر جنگی را می توان با عبارت «جنگ تام» توصیف کرد چرا که جنگ به میدان نبرد محدود نمانده و تمام ظرفیت های نظامی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و جمعیتی یک کشور را به خود مشغول می دارد. جنگ هشت ساله ایران و عراق نیز به خصوص برای طرف ایرانی یک «جنگ تام» به شمار می آمد. آستان قدس رضوی یکی از نهادهای مذهبی- اجتماعی- اقتصادی ریشه دار در کشور بود که به سهم خود در جنگ تحمیلی هشت ساله نقش آفرینی کرد. مسئله اصلی این مقاله بررسی زوایا و ابعاد مختلف نقش آفرینی سازمانی این نهاد در طول هشت سال جنگ تحمیلی از خلال اسناد می باشد. بر این مبنا مقاله حاضر با اتکا بر رهیافتی توصیفی- تشریحی و با اتکا بر اسناد آرشیوی و مصاحبه های تاریخی شفاهی منتشرنشده درپی پاسخ گویی به مسئله اصلی خود برآمده است. با اتکا بر داده های اسنادی، نقش آفرینی آستان قدس رضوی در جنگ تحمیلی الگویی متشکل از پنج مقوله اصلی «پشتیبانی جنگ»، «تبلیغات و سازمان دهی و اعزام نیرو»، «امور مهاجرین جنگی و بازسازی»، «تشکیل دفتر جبهه و جنگ» و نهایتاً «ایثارگری» است که باز این مجموعه به نوبه خود مشتمل بر نُه زیرمقوله می باشد.

تاریخ شناسی در غرب در طول دو قرن نوزده و بیست میلادی تحوّلات بسیار گسترده ای را از سر گذرانده است؛ حرکت از «تاریخ ادبی» به سمت «تاریخ علمی»، از آن به سمت «تاریخ متمایل به علوم اجتماعی» و مطالعات میان رشته ای و امروزه قرار داشتن در معرض «نقد پست مدرن» از جمله آن است. برآمد تمام این تحوّلات امروزه تمایل بیش تر تاریخ شناسی به «تفرد» و «فرهنگ» به جای «کلان» و «اقتصاد و سیاست» بوده است. تاریخ نگاری جنگ هم در غرب از این تحوّلات مستثنی نبوده است. مسأله بررسی حاضر از خلال رهیافتی تشریحی تکوینی، ضمن ارائه گزارشی مختصر از تحوّلات تاریخ شناسی غرب، این است که طی دو قرن اخیر این تحوّلات چه تأثیری بر دگرگونی تاریخ نگاری جنگ داشته است؟ پاسخ به سؤال مذکور در قالب پنج حوزه موضوعی: الف) مفروضات پیشینی؛ ب) نقش ارزش گذاری؛ ج) نظام های تبیینی؛ د) سازماندهی و دامنه یابی موضوعی و ه) گونه شناسی استنادات؛ سازماندهی گشته و مورد بررسی قرار گرفته است. در نتیجه از دو گروه «مورخان کلاسیک جنگ» و «مورخان نوگرای جنگ» در غرب می توان صحبت کرد. گروه اول با تمرکز بر «تاریخ علمی» گاهی اجازه می دهند تحوّلات جدید تاریخ شناسی نیز، در پنج حوزه موضوعی، فوق بر آن ها تأثیر بگذارد؛ اما گروه دوم، برعکس، گاهی نگاهشان به مرده ریگ کم استفاده «تاریخ علمی» هم می افتد.  

در صنعت گردشگری، انگیزش را اصلی ترین مفهوم در شناخت رفتار مصرف کننده و فرایند انتخاب مقصد می دانند. انگیزه ها مشخص می کنند که چرا گردشگران به سفر می روند و یا یک فعالیت خاص را انجام می دهند. ارزیابی انگیزه های گردشگران به ما اجازه می دهد که نیازها و ترجیحات گردشگران را بدانیم و درک کنیم. مطالعات و تحقیقات تجربی صورت گرفته بیان می دارند که دو نیروی غالب به نام کشش و رانش بر انگیزه ها تأثیرگذارند. عوامل رانشی، نیازهای اجتماعی- روانشناختی ای هستند که افراد را به سفر تشویق می کنند؛ در حالی که عوامل کششی عواملی اند که در مقصد قرار دارند و فرد را تحریک می کنند و برمی انگیزانند تا به آن مقصد خاص برود. تحقیق حاضر با استفاده از نظریه ی عوامل رانشی و کششی به اولویت بندی عوامل انگیزشی تأثیرگذار بر انتخاب مناطق عملیاتی استان خوزستان برای سفر، از منظر دانشجویان دانشگاه های تهران می پردازد. این تحقیق به شیوه ی پیمایش و با استفاده از پرسش نامه  بر روی افرادی که در دوره ی زمانی تحقیق از مناطق عملیاتی استان خوزستان دیدن نموده اند، صورت گرفته است. پس از جمع آوری داده ها، سؤال های پژوهش با استفاده از آزمون T-Student  و آزمون فریدمن با بهره بردن از نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج بررسی ها نشان داد که در بین عوامل انگیزشی رانشی بالاترین رتبه ها به ترتیب مربوط به جستجو، تعاملات اجتماعی، عوامل روانشناختی و در نهایت عوامل فیزیکی است. در بین عوامل انگیزشی کششی نیز اولویت ها مربوط به عوامل نامحسوس و سپس عوامل محسوس است.

موضوع آب و تأثیر آن در حیات بشر نیاز به استدلال و تجزیه و تحلیل ندارد؛ اما رشد جمعیت و بالا رفتن سطح زندگی و رشد شهر نشینی همراه با گسترش ابعاد صنعتی و تکنولوژیکی زندگی در جهان سبب شده تا استفاده بهینه از آب و حوزه های آبی موجود در جهان با تأمل و برنامه ریزی بهتری حرکت کند. به دنبال چنین شرایطی، مسائل زیست محیطی تا حدودی مد نظر قرار گرفته و با کاهش رقابت های بیهوده سیاسی، کشورها درپی تعیین رژیم عادلانه ای برای بهره برداری همه کشورها و ملت ها از پهنه های آبی موجود و بهبود اقتصاد ملی بوده اند. از این رو بحران آب در حوزه دریاچه آرال به دلیل وجود پنج کشور حاشیه این دریاچه به عنوان یک پدیده، مورد بررسی این نوشتار است که با نبود یک مدیریت کارآمد، درحال نابودی و ایجاد یک بحران زیست محیطی در منطقه است. این مهم نیازمند به تبیین همه جانبه مدیریت منطقه ای و دست یابی به یک راه حل مورد رضایت دو طرف را نشان می دهد.