طاهر اصلانی

زمینه: درصد قابل توجهی از دانش آموزان دارای مشکلات یادگیری هستند. دانش آموزانی که دارای مشکلات یادگیری هستند در معرض مشکلات تحصیلی و سازشی متعدد قرار دارند و این مسئله والدین این دانش آموزان را هم تحت تاثیر آسیب های روان شناختی قرار می دهد. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر آموزش شناختی – رفتاری والدین در درمان مشکل دیکته نویسی و تعلل در انجام تکالیف درسی دانش آموزان انجام شد. پژوهش حاضر به صورت آزمایشی و در قالب طرح تک آزمودنی ای-بی-ای اجرا شد و رفتارهای دانش آموز در مراحل پیش و پس از درمان مورد ارزیابی قرار گرفت. روش: جامعه آماری پژوهش، دانش آموزان دارای مشکل دیکته نویسی مراجعه کننده به مرکز مشاوره و خدمات روان شناختی اداره کل آموزش و پرورش استان اردبیل در سال 1392 بودند. نمونه های پژوهش به صورت تصادفی ساده از بین مراجعان مرکز مشاوره انتخاب شدند. از آزمون ریون رنگی کودکان، آزمون مازهای پروتئوس و جدول مشاهده رفتار برای ارزیابی و گردآوری داده ها استفاده شد. یافته ها: پیگیری وضعیت دانش آموز از طریق مدرسه و خانواده و بررسی فراوانی و نمودار رفتارهای عملکرد او نشان داد که این روش در درمان مشکل دیکته نویسی و تعلل در انجام تکالیف درسی دانش آموز موثر بوده است. نتیجه گیری: به کارگیری شیوه آموزش شناختی – رفتاری والدین در مراکز مشاوره می تواند در درمان مشکل دیکته نویسی و مشکلات تحصیلی و سازشی دانش آموزان موثر باشد.

برخورداری از سلامت روان اهمیت ویژه ای در زندگی و عملکرد فردی و اجتماعی افراد دارد. دانشجویانی که سلامت پایینی دارند هیجانی بوده و بیشتر از کنترل جسمانی و حل مساله هیجان مدار، استفاده می کنند، مدیریت درستی بر زمان نداشته و روحیه کمال گرایی منفی دارند. این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل تبادلی در ارتقاء سلامت روان انجام شده است. پژوهش حاضر با روش شبه آزمایشی و در چارچوب طرح پیش آزمون–پس آزمون با گروه کنترل انجام یافته است. این پژوهش در بین دانشجویان دانشگاه محقق اردبیلی که با توجه به فرخوان مشاوره گروهی به پرسشنامه های سلامت عمومی پاسخ دادند، در دو گروه ده نفره (گروه آزمایش و کنترل ) انجام شد. پرسشنامه سلامت عمومی به صورت پیش آزمون و پس آزمون، قبل و بعد از مشاوره گروهی در هر دو گروه اجرا شد. تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده، از طریق آزمون t دو گروهی مستقل صورت گرفت. نتایج پژوهش نشان داد نمرات سلامت روان و خرده مقیاس های آن در دانشجویانی که در جلسات مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل تبادلی شرکت داشتند در مقایسه با نمرات گروه کنترل بهبود یافته است(p<0.05). در خرده مقیاس کنش اجتماعی نمره دانشجویان گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل بهبود داشت اما این تفاوت معنادار نبود. استفاده از مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل تبادلی در ارتقاء سلامت روان دانشجویان اثربخش است. همچنین این روش، در بهبود علایم جسمانی، اضطراب و افسردگی موثر است.

پژوهش حاضر به اثربخشی آموزش گروهی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی برکاهش افکار خودآیند منفی و بهبود افسردگی دانش آموزان دختر افسرده مراکز شبانه روزی اردبیل می پردازد. روش تحقیق در این پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل می باشد، جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان دختر مراکز شبانه روزی شهرستان اردبیل در سال تحصیلی 94-93 که تعداد آنان برابر با 670 نفربود. برای انتخاب نمونه، از روش نمونه گیری خوشه ای- تصادفی چند مرحله ای استفاده شد، بدین منظور از بین مناطق اردبیل، منطقه نیر و از بین مدارس شبانه روزی این منطقه دو مدرسه شبانه روزی بهار و زینبیه ، به صورت تصادفی انتخاب شد. پس از اجرای پرسشنامه افسردگی بک و افکار خودآیند منفی و جمع آوری نمرات دانش آموزانی که نمره شان یک انحراف معیار بالاتر از میانگین بود، 40 نفر از دانش آموز، به صورت تصادفی انتخاب و در دو گروه آزمایش (20 نفر) و گروه کنترل (20 نفر)، قرار گرفتند. آموزش ذهن آگاهی به صورت گروهی در 8 جلسه (هفته ای یک جلسه ی دو ساعته) بر روی گروه آزمایش انجام گردید ولی گروه کنترل هیچ گونه آموزشی را دریافت نکردند.نتایج تحلیل کواریانس نشان داد که روش درمان گروهی مبتنی بر ذهن آگاهی به طور معناداری (05/0) باعث کاهش افکار خودآیند منفی و افسردگی دانش آموزان شده است. بنابراین می توان با استفاده از روش آموزش شناخت درمانی گروهی مبتنی بر ذهن آگاهی میزان افسردگی دانش آموزان، و افکار خودآیند منفی آنان را کاهش داد.

هدف: مشاوره با موضوعات فرهنگی و ارزشی در هم تنیده است و در تعاملات مشاور و مراجع این ارزش ها خود را نشان می دهد، به همین خاطر لازم است مشاوره از دیدگاه دین مورد بررسی قرار گرفته و آموزه های آن در مشاوره به کار گرفته شود. این پژوهش با هدف شناسایی مبانی الگوی مشاوره انتخاب احسن بر اساس آیات قرآن کریم انجام شده است. روش: پژوهش حاضر، پژوهشی کیفی و روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای - اسنادی است. جامعه تحلیلی پژوهش شامل کلیه آیات قرآن کریم به همراه تفاسیرشان، پایگاه های اطلاعاتی مرتبط با موضوع پژوهش بوده که ابتدا شناس ایی و سپس به صورت هدف مند به طور عمیق و مستمر مورد مطالعه و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نمونه پژوهش یا «واحدهای تحلیل» در این پژوهش شامل کلمه ها، موضوعات و عبارت های مرتبط با مشاوره، انتخاب و اقدام احسن در قرآن کریم و تفسیر نور محسن قرائتی بوده است. برای تجزیه و تحلیل شناسایی مضامین از روش تحلیل مضمون استفاده شد، برای گردآوری داده ها کلید واژه های انتخاب شده با استفاده از سایت برخط معجم قرآن کریم، دانشنامه اسلامی (برخط) و مراجعه مستقیم به قرآن کریم انجام شد. یافته ها: با بررسی نکات و مفاهیم مرتبط 8 مضمون سازمان دهنده «هم سو شدن با نظام احسن هستی، وحدت بخشی به دوسوگرایی های درونی، خود، نظام معنی سازی فردی، ظرفیت ها و امکانات شناختی، مدیریت معنوی هیجانات، مدیریت یکپارچه رشد خود، سبک مقابله احسن» شناسایی شد. با دسته بندی مضامین سازمان دهنده 4 مضمون فراگیر برای مبانی الگوی مشاوره انتخاب احسن شامل انگیزش احسن، نگرش احسن، عاطفه احسن و کنش احسن شناسایی شد. نتیجه گیری: آموزه های قرآن کریم مسیر تعالی فردی و اجتماعی را برای انسان ترسیم می کند. به کار گیری این یافته ها می تواند در مشاوره مؤثر باشد.