معصومه علی محمدی

یکی از شرحهای کامل و ارزشمند بر قصیده برده شرف الدین بوصیری)درگذشته 696 ه(، شرح دانشمند قرن نهم هجری شرف الدین علی یزدی است که تاریخ دقیق وفات او مشخص نیست، مسلم آن است که وی در نیمه قرن نهم درگذشته است، و صاحب آثار مختلفی مانند ظفرنامه است. این نوشته در پی پاسخ به این سوال است که: شارح در شرح قصیده از چه  روش و شیوههایی بهره برده است؟ شرح یزدی به زبان فارسی است و با مقدماتی تحت عنوان تنبیهات )بیست تنبیه( در جایگاه پیامبر ا کرم )ص( و مراتب عرفانی و جایگاه ایشان در جهان هستی است. شرح در سه سطح است، سطح واژه تحت عنوان «المفردات » که بیان لغوی ابیات است، و با نکات صرفی همراه است و گاه به کتب لغوی مستند میگردد. سطح دوم شامل نکات نحوی و بلاغی ابیات است، و مواردی چون فصل و وصل را ذکر میکند، و تحت عنوان «الترکیب » است. سطح سوم به نام «حاصل الفحوی » است که به بیان معنا و ترجمه ابیات بر اساس دو سطح پیشین است، و ارتباط ابیات پس و پیش باهم را میآورد. این شرح دارای پنج نسخه است. این شرح به اشتباه به شخص دیگری به نام عبد الوهاب استرآبادی نسبت داده شده است، ولی در بررسی و مقایسه به قطع میتوان شرح را از آن یزدی دانست. 

آموزش و پرورش نیازمند ابزارهایى براى سنجش و ارزشیابى است. شاخص هاى تربیتى، نوعى ابزار هستند که ریشه در اهداف تربیتى دارند؛ زیرا شاخص ها، ابزارى براى رسیدن به اهداف اند. این پژوهش با رویکرد نظرى و مطالعه اسنادى و با بیان شاخص هاى تربیتى است که از آیات قرآن کریم استخراج شده و مى توان از آنها در جهت بهبود، رشد و تعالى فعالیت هاى تربیتى بهره گرفت. براساس یافته هاى این پژوهش، مجموعه شاخص ها و معیارهاى تربیت اسلامى برگرفته از آیات قرآنى را مى توان تحت سه مؤلفه فرایندهاى ذهنى، رفتار و تمایلات دسته بندى کرد. شاخص هاى ذیل هر مؤلفه عبارتند از: مؤلفه فرایندهاى ذهنى شامل شاخص هاى علم و دانش، تفکر و تعقل، معرفت و بصیرت، نقد و ارزیابى؛ مؤلفه رفتار شامل شاخص هاى تعهد و مسئولیت شناسى اجتماعى، عمل گرایى، عفت و پاکدامنى، امر به معروف و نهى از منکر و عبادت؛ و مؤلفه تمایلات شامل شاخص هاى حب الهى، ولایت پذیرى. این شاخص ها به شدت با همدیگر مرتبط هستند. یافته هاى این پژوهش مى تواند به عنوان ابزارى مناسب در اختیار نهادها، سازمان هاى آموزشى و مدارس قرار گیرد تا آنان را قادر به ارزیابى فعالیت هاى تربیتى خود نماید.

پژوهش حاضر به منظور بررسی عوامل تأثیرگذار بر تصحیح سؤالات امتحانات تشریحی سال سوم متوسطه توسط دبیران دبیرستان های استان سمنان انجام گردید. جامعه پژوهش، کلیه دبیران مرد و زن شاغل به تدریس در دروس هندسه، ادبیات فارسی و تاریخ، در دبیرستان های مراکز شهرستان ها و شهرهای تابعه استان بودند که تعداد 97 نفر از آنها به صورت نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای، به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها به کلیه دبیرستان های دخترانه و پسرانه در دو شهر انتخاب شده که دارای شاخه نظری بودند، مراجعه شد و به هر دبیر در دروس مذکور، پرسشنامه اطلاعات فردی، نمونه سؤال دروس مربوطه، راهنمای تصحیح آن بعلاوه ی 5 برگ امتحانی پاسخ داده شده توسط دانش آموزان، (این پنج برگ به صورت تصادفی از بین برگه های امتحانی پاسخ داده شده همان دروس به دست آمده بود) ارائه شد. برگه های امتحانی منتخب، برای تصحیح در اختیار همه دبیران هر یک از دروس قرار گرفت، تا بر اساس پاسخ ها و بارم بندی معین به برگه ها نمره دهند. برای مقایسه میانگین نمرات به دست آمده از آزمون T مستقل و تحلیل واریانس استفاده شد. یافته ها نشان داد ترتیب تصحیح سؤالات امتحانی در درس تاریخ، و همچنین سلیقه شخصی دبیران بر نحوه تصحیح سؤالات مؤثر می باشد و اما عواملی مانند جنسیت دبیران، مدرک تحصیلی، سابقه تدریس، جنسیت دانش آموزان تأثیرگذار نیست.