محمدرضا سیدهاشمی تولون

صنعت خودرو از صنایع اصلی کشور ما به شمار می آید که با تولید فزاینده به خصوص در سال های اخیر، نقش بسزایی را در اقتصاد کشور بازی کرده و می کند. با توسعه ی ظرفیت های تولید در شرکت های خودروسازی داخلی، شاهد شکل گیری رقابت نسبی در برخی از بخش-های بازار خودرو در کشور هستیم. از مقولات مهم در امر تولید و فروش در شرایط رقابت، مقوله ی بازاریابی است، که علاوه بر ضرورت تدوین استراتژی های بازاریابی مناسب، نیاز به پیاده سازی آن ها نیز است. به دلیل پیچیدگی و چند بعدی بودن مقوله ی پیاده سازی و اجرای استراتژی های بازاریابی کمتر به این مهم پرداخته شده است. این مقاله به تحلیل خوشه ای سلسله مراتبی عوامل بازدارنده ی اجرای استراتژی های بازاریابی می پردازد. تحلیل خوشه ای سلسله مراتبی بر اساس نظرات خبرگان برنامه ریزی بازاریابی حاصل از مطالعه ی میدانی و طراحی پرسشنامه بیانگر وجود دو خوشه ی اصلی و خوشه های جزیی بیشتر با تفاوت کمتر است. تحلیل نتایج نشان می دهد، عامل رهبری ضعیف با تفاوت زیاد از سایر 39 عامل به عنوان مهم ترین عامل بازدارنده مطرح است. خوشه با عوامل متمایز از دیگران شامل 4 عامل کمبود نیروی انسانی جهت پیاده سازی استراتژیهای بازاریابی؛ محدودیت منابع مالی در مورد پیاده سازی استراتژی های بازاریابی؛ محدودیت زمانی در مورد پیاده سازی استراتژی های بازاریابی و عدم دسترسی به اطلاعات در مورد تدوین استراتژی های بازاریابی می شود.

با توجه به شکل گیری فضای رقابتی در دنیا، این واقعیت در ایران حاکم است که برخی از صنایع با روند رقابتی جدی مواجه هستند و این روند، جریان کسب وکار و حتی بقای آنها را تحت تاثیر قرار داده است. خلق و انتخاب بازارهای ویژه می تواند یکی از راهکارهای موثر برای حفظ سهم بازار، ارتقای آن و در نهایت موفقیت در محیط های رقابتی باشد. از طرف دیگر، با توجه به اینکه صنعت مواد غذایی در ایران را می توان از جمله صنایعی به حساب آورد که رقابت در آن در سطح بسیار بالایی است، لذا تمرکز اصلی این پژوهش متوجه این صنعت می باشد. در این پژوهش جهت شناسایی عوامل موثر بر شناخت بازارهای ویژه، اقدام به مروری بر ادبیات پژوهش گردید و سپس مدل مفهومی پژوهش طراحی و تدوین شد. جهت آزمون مدل در جامعه آماری مورد بررسی از تحلیل عاملی تاییدی استفاده شد که بر اساس نتایج آزمون، مدل مفهومی تحقیق مورد تایید قرار گرفت. بر اساس نتایج حاصل از آزمون، اولویت ابعاد مدل از نظر اهمیت جهت «شناخت بازارهای ویژه» در صنعت مواد غذایی ایران به ترتیب شامل: «توانمندی های بنگاه ها»، «محیط کلان» و «ویژگی های صنعت مواد غذایی» می باشد.

تحلیل محیط جهانی صنعت نفت و تحولات آن نشان می دهد که صنعت نفت یک بخش ضروری از انرژی و اقتصاد جهان باقی می ماند، ولی در یک محیط متفاوت و با ویژگی هایی تغییریافته؛ صنعتی با فناوری ها، چالش ها، الزام ها، فرصت ها و بازیگرانی متفاوت که در نتیجه نیازمند بازآفرینی در مدل راهبری شرکتی بازیگران در راستای تطابق با تغییرهای محیطی است. در این راستا، یکی از اصلاحات بنیادین مورد نیاز شرکت ملّی نفت ایران به منظور تطابق با محیط جدید، بین المللی شدن است. یکی از اولین اقدام ها در جهت بین المللی شدن، تغییر چارچوب راهبری شرکتی با شرایط بازار و دنیای صنعت نفت است. اهمیت این پژوهش در تبیین مدل مطلوب راهبری شرکتی برای افزایش بهره وری شرکت ملّی نفت ایران، و به طور کلی اقتصاد ایران تعیین می شود. هدف این پژوهش تدوین مدل مطلوب راهبری شرکتی برای شرکت ملّی نفت در راستای بین المللی شدن مبتنی بر روش کیفی داده بنیاد است. یافته های پژوهش نشان می دهد که مدل مطلوب راهبری شرکتی شامل تغییرهای اساسی در جهت گیری کلان راهبری شرکتی در راستای ایجاد توازن میان اهداف تجاری و غیرتجاری به منظور ایجاد بهترین عملکرد در طولانی مدت است. به این منظور، باید سازوکارهای داخلی و خارجی راهبری شرکتی در شرکت ملّی نفت ایران تغییر یابد. چارچوب مطلوب راهبری شرکتی زمینه ساز پیامد هایی مانند جذب سرمایه گذاری های خارجی، دسترسی به شبکه توانمندی های بین المللی و انتقال فناوری، قدرت تاثیرگذاری در مناسبات سیاسی اقتصادی بین المللی، و توسعه توانمندی های مختلف حاصل از فعالیت های بین المللی می شود.

موضوع ادراک از ریسک، یک ساختار روا ن شناختی مؤثر در بازاریابی بوده، مفهوم آن در بازاریابی مرتبط با نتایج منفی احتمالی ناشی از خرید نادرست است. در این پژوهش برای بررسی موضوع ادراک از ریسک صاحبان خودرو از روش پرداخت الکترونیک بهای سوخت سعی شده است با استفاده از روش تحلیل محتوای آنتروپی شانون و انجام مصاحبه با بیست تن از خبرگان و متخصصان مرتبط با پروژه پرداخت الکترونیک بهای سوخت در چارچوب بررسی میدانی و طرح سئوال های باز، به بررسی ابعاد مختلف ادراک از ریسک و میزان اهمیت هریک در پذیرش و استفاده از خدمت یادشده پرداخته شود. بدین منظور از مدل ترکیبی ادراک ریسک پیتر و تارپی (ریسک های فیزیکی، عملکرد، روان جامعه شناختی، مالی و اتلاف وقت) به منزله ی مدل اولیه استفاده شد. بر این اساس، خبرگان ضمن تأئید چارچوب کلی مدل، حذف بعد روان شناختی و افزودن ابعاد ریسک امنیت و حفظ اسرار به آن، ریسک های مالی و عملکرد را دارای بیشترین اهمیت ارزیابی کرده، ابعاد اتلاف وقت، حفظ اسرار، امنیت و فیزیکی را در رتبه های بعدی قرار دادند.

تحلیل محیط جهانی صنعت نفت و تحولات آن نشان می دهد که صنعت نفت، بخش ضروری از انرژی و اقتصاد جهان باقی می ماند؛ اما در محیطی متفاوت و ویژگی های تغییریافته؛ یعنی صنعتی با فناوری ها، چالش ها، الزامات، فرصت ها و بازیگرانی متفاوت که در نتیجه نیازمند بازآفرینی در مدل کسب وکار بازیگران فعلی و الگوی حاکمیت شرکتی آنها در راستای تطابق با تغییرات محیطی است. یکی از اصلاحات بنیادین مورد نیاز شرکت ملی نفت ایران به منظور تطابق با محیط جدید، بین المللی شدن است. یکی از اولین اقدامات در جهت بین المللی شدن، تطبیق قوانین با شرایط بازار و دنیای صنعت نفت می باشد. هدف این پژوهش تدوین چارچوبی برای موانع حقوقی پیش روی شرکت ملی نفت در راستای بین المللی شدن مبتنی بر روش کیفی داده بنیاد است؛ پس از تحلیل مصاحبه ها، چارچوب نهایی تدوین گردید. یافته های پژوهش نشان می دهد که تفسیر رسمی از قانون، پراکندگی در قوانین، خلا قانونی و عدم اجرای قوانین، از موانع اصلی حقوقی پیش روی شرکت ملی نفت ایران در راستای بین المللی شدن است. بین المللی شدن، موجب پیامدهایی مانند دسترسی به شبکه های توانمندی های بین المللی و انتقال فناوری، قدرت تاثیرگذاری در مناسبات سیاسی- اقتصادی بین المللی و توسعه توانمندی های مختلف حاصل از فعالیت های بین المللی خواهد شد.