هادی حسن دوست فرخانی

در این پژوهش سعی بر آن شده است تا از یک سو، ابتدا مسأله نگرش به فساد اداری (در تقابل با سلامت اداری) در قشر حساس دانشجویان به عنوان گردانندگان بالقوه سمت های سازمانی در آینده نزدیک مورد بررسی قرار گیرد و از سوی دیگر، ارتباط آن با مفهوم احساس محرومیت نسبی به عنوان یکی از مفاهیم و نظریات مهم در حوزه انحرافات اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد. روش تحقیق در این پژوهش از نوع پیمایشی بوده و روش جمع آوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته می باشد که شامل شاخص نگرش به فساد اداری و شاخص سنجش احساس محرمیت نسبی و هم چنین سؤالاتی در مورد مشخصات جمعیت شناختی پاسخگویان بوده است. جامعه آماری، دانشجویان دانشگاه پیام نور بجنورد در سال تحصیلی 1393-1392 می باشد که از طریق فرمول کوکران و با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای نظام مند، 150 نفر با روش آماری همبستگی مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج این تحقیق نشان می دهد که از یک سو، بین متغیر نگرش به فساد اداری دانشجویان و احساس محرومیت نسبی آن ها رابطه معنادار وجود دارد و از دیگر سو، متغیرهای زمینه ای جنسیت و پایگاه اقتصادی و اجتماعی افراد با نگرش به فساد اداری در ارتباط است.

در این پژوهش کوشیده ایم با رویکرد بازدارندگی از جرم، نگرش دانشجویان را به مسئلة اجتماعی فساد اداری بررسی و عوامل جامعه شناختی مؤثر بر این پدیدة اجتماعی را شناسایی و تبیین کنیم. برای تبیین فساد اداری که شکلی از انحراف اجتماعی (جرائم یقه سفیدان) است از نظریه های اجماعی تبیین کنندة انحرافات اجتماعی همچون آنومی دورکیم، فشار ساختاری مرتون، نظریة کنش اجتماعی و آنومی، نظریة ناکامی منزلتی آلبرت کوهن، نظریة محرومیت نسبی، نظریة کنترل تراوس هیرشی و گات فردسان و نهایتاً نظریة انتخاب عقلانی استفاده کرده ایم. روش تحقیق در این پژوهش از نوع پیمایشی بوده است و تکنیک جمع آوری داده ها به طریق پرسش نامه ای است. برای تحلیل داده ها نیز از تحلیل واریانس و رگرسیون چندمتغیرة متناسب با فرضیه های تحقیق استفاده شده است. نتایج این تحقیق از نمونه ای 406 نفری به صورت نمونه گیری طبقه ای نظام مند و ازطریق فرمول کوکران در جامعة آماری 15215 نفری دانشجویان دانشگاه شهیدباهنر کرمان در سال تحصیلی 90 91، نشان می دهد متغیرهای تعلق اجتماعی، انسجام اجتماعی، پایبندی به ارزش های دینی، تعهد اجتماعی، فقدان تناسب بین هدف و وسیله، ناکامی منزلتی و نهایتاً خودپنداره بیشترین رابطه را با نگرش به فساد اداری دارند. تحلیل چندمتغیره نیز نشان می دهد که ازمیان متغیرهای مستقل، متغیر فقدان تناسب بین اهداف و وسائل، تعلق اجتماعی، تعهد اجتماعی، ناکامی منزلتی و انسجام اجتماعی پاسخگویان بیشترین پیش بینی را درباب متغیر وابسته داشته است.

امروزه متناسب با پیشرفت و تحول در حوزه های مختلف و گذار جوامع از شکل سنتی به مدرن، شاهد شکل گیری سبک های جدید زندگی هستیم. سبک زندگی، درواقع، شکل دهنده هویت گروهی و اجتماعی افراد است. تحقیقاتی که تاکنون در این زمینه در جامعه ما صورت گرفته است توجه کمی به باورها و ارزش های فرهنگی برخاسته از مکتب اسلام داشته و صرفا به بیان نظریه های غربی در این حوزه و ذکر عوامل مؤثر بر آن اکتفا کرده اند. ازاین رو، در این مقاله با مبنا قرار دادن روش تحقیق کیفی از نوع تحلیلی توصیفی، و با هدف بررسی الگوی آرمانی سبک زندگی از منظر مذهب اسلام و خاصه مکتب تشیع، بر آن شدیم تا ابتدا با بررسی دقیق نظریه های مربوط، سه شاخصه اصلی سبک زندگی (الگوی رفتار، مدیریت بدن و الگوی مصرف) را برداشت کرده و در ادامه، در ارتباط با هر مقوله، گزاره هایی را که بیان کننده دیدگاه مکتب اسلام باشد بیان نماییم. در پایان پس از جمع بندی و نتیجه گیری مطالب، یافته ها حاکی از لزوم جامعه پذیری و نهادینه کردن الگوی سبک زندگی اسلامی در جهت شکل دادن به ساختار نگرشی نسل جوان بر این مبنا بود.