ابریزه عبدالله

پژوهش حاضر با استفاده از شاخص های علم سنجی و تحلیل شبکه های اجتماعی به مطالعه نقش کشورهای جهان در تولیدات علمی حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی طی سال های 1963 تا 2012 میلادی می پردازد. جامعه پژوهش از تعداد 58757 مقاله تشکیل شده که در دوره زمانی 50 ساله مورد بررسی در 83 مجله این حوزه به چاپ رسیده و در پایگاه وب علوم نمایه شده اند. در این پژوهش نحوه تکامل و پیکربندی شبکه هم تألیفی کشورها با استفاده از شاخص های کلان تحلیل شبکه های اجتماعی مانند چگالی، اتصال، ضریب خوشه بندی، میانگین فاصله، قطر شبکه، مولفه ها و خوشه های تشکیل دهنده شبکه بررسی شده است. از سوی دیگر عملکرد کشورهای برتر جهان بر اساس شاخص های مختلف علم سنجی مانند تعداد تولیدات، تعداد استنادها و خوداستنادی، میانگین استناد، ضریب هیرش، درصد مقالات استناد شده، تعداد مقالات پراستناد، شاخص فعالیت، شاخص کیفیت نسبی و همچنین شاخص های خرد تحلیل شبکه های اجتماعی مانند درجه، بینیت، نزدیکی و تعداد کشورهای همکار مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین از نرم افزارهای یو.سی.آی.نت و وی.او.اس.ویوور جهت ترسیم و تحلیل شبکه هم تألیفی کشورها استفاده شد. نتایج پژوهش نشان می دهد که شبکه هم تألیفی کشورهای جهان در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی از تعداد 151 گره و 11538 پیوند تشکیل شده است. این شبکه از ویژگی شبکه های مستقل از مقیاس و جهان کوچک برخوردار بوده و نظریه شش درجه جدایی نیز در این شبکه صادق است. شبکه هم تألیفی مورد بررسی از 15 مولفه تشکیل شده که مولفه اصلی آن 90 درصد از کل گره های شبکه را شامل می شود. تحلیل خوشه ای شبکه نیز نشان می دهد که شبکه هم تألیفی کشورها در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی از 39 خوشه متفاوت تشکیل شده که در این میان خوشه های یازدهم و نهم با حضور کشورهای امریکا و انگلستان از بیشترین میزان چگالی برخوردارند. نهایتا عملکرد پنجاه کشور برتر از جمله ایران با استفاده از شاخص های مختلف مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. پژوهش حاضر تصویر جامعی از فعالیت کشورهای جهان در نیم قرن تولید علم حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی فراهم می آورد