پیمان گلچین

این تحقیق با هدف بررسی نقش ارزش ها، ریشه های فرهنگی و دانش محلی در طراحی منظر شهر سورمق در استان فارس انجام شده است. پژوهش با رویکردی میان رشته ای و اتکا بر نظریه برنامه ریزی ارتباطی، گفتگو و نظریه انتخاب دیویدف و راینر به عنوان چهارچوب نظری اصلی، به دنبال ارائه راهبردها و راه حل هایی برای بازسازی و تقویت ارتباط نسل های جدید با طبیعت و حفظ هویت و فرهنگ محلی است. روش شناسی این تحقیق از نوع کیفی و تفسیری و مبتنی بر برگزاری نشست های گفتگومحور و صمیمانه با ساکنان بومی، به ویژه کهنسالان، جهت استخراج ارزش ها، تجارب و الگوهای بومی مدیریت منابع بوده است. یافته ها شامل راهبردهایی مانند: مشارکت مردم محلی، توجه به حواس چندگانه در طراحی، پرهیز از الگوبرداری غربی و برنامه های آموزشی جامع می باشد. همچنین راه حل های عملی مانند: ایجاد فضاهای بازی طبیعی، باغ های اجتماعی، باغ های انرژی پایدار، باغ های حسی و فضاهای میکروطبیعت پیشنهاد شده است. نتایج این تحقیق می تواند به توسعه روش های مشارکتی و افزایش ارتباط با طبیعت در فرآیند طراحی منظرهای محلی کمک کند و در نهایت گامی در جهت ارتقای کیفیت زندگی، حفظ و بازسازی هویت فرهنگی و محیطی جوامع باشد.

محیط­های شهری در قبل از انقلاب صنعتی با طبیعت منافاتی نداشته­اند، اما با ظهور صنعت، چهره شهرها به سمت تصنعی شدن پیش رفته است که این پدیده دلزدگی مردم از محیط شهری را در پی داشته و همین امر سبب شده تا مردم در اولین فرصت به دست آمده به فضاهای طبیعی موجود در حومه شهرها پناه ببرند؛ به دنبال این ضرورت، مدیران شهری لازم دیدند در برنامه­ریزی شهری، پارک­های بیرون از شهر را هم لحاظ کنند.. پارک ملت زاهدان از جمله این پارک­ها می­باشد. در این پژوهش سعی شده است بر اساس رویکرد ترجیحات مردمی با استفاده از مدل طبقه­بندی کیفیت(Quality Sorting) به ارزیابی بصری وضع موجود در این پارک پرداخته شود. بر اساس این مدل فضای پارک با توجه به تیپ­های منظر موجود به پهنه­های مختلفی تقسیم شد: 1. پهنه فضاهای طراحی شده 2. پهنه بازی­ها 3. پهنه با پوشش طبیعی. در ادامه 495 عکس در دو نوبت از پهنه­ها تهیه شده و با توجه به اهداف مورد مطالعه برای هر پهنه، 8 عکس و در مجموع 24 عکس از مجموع عکس­های گرفته شده، انتخاب گردید؛ مردم این عکس­ها را با توجه به ترجیحاتشان در پنج دسته رتبه­بندی نمودند (عکس­های خیلی زیبا، زیبا، معمولی، زشت و خیلی زشت). نتایج تحقیق نشان می­دهد بیشترین ترجیحات بازدید کنندگان در قالب گروه سنی 15 تا 24، از بین سه پهنه مورد بررسی، پهنه با پوشش طبیعی با 50% ترجیحات می­باشد، بیشترین ترجیحات بازدید کنندگان در قالب گروه سنی 25 تا 49، پهنه فضاهای طراحی شده با 46% ترجیحات و بیشترین ترجیحات بازدید کنندگان در قالب گروه سنی 50 سال به بالا، از بین سه پهنه مورد بررسی، پهنه بازی­ها با 36% می­باشد.