علی اکبر شهابادی

یکی از اساسی ترین جنبه های فرایند آموزش- یادگیری در درس تاریخ، سنجش کلاسی است. در این پژوهش تلاش شده تا به راهبردهای اساسی در سنجش تکوینی در درس تاریخ پرداخته شود. سنجش تکوینی یا سنجش برای یادگیری با مشارکت یادگیرنده و همکاری معلم در جریان یادگیری واحدهای یادگیری رخ می دهد. هدف این نوع سنجش بهبود نحوه یادگیری دانش، مهارت ها و کاربرد آن ها در موقعیت های واقعی است. یافته های پژوهش بیانگر آن است که سنجش تکوینی (مستمر) در درس تاریخ با استفاده از انواع روش های جمع آوری اطلاعات چون آزمون های مداد کاغذی، فرم های مشاهده رفتار و نیز آزمون های عملکردی صورت می گیرد. معلم بازخوردهای توصیفی کارآمدی برای بهبود و هدایت یادگیری ارائه می دهد، طوری که با کاهش اضطراب امتحان در دانش آموز، سطحِ کیفی یادگیری کلاسی و سلامت روان آنان در درس تاریخ افزایش می یابد. گردآوری داده ها به صورت اسنادی، کتابخانه ای و میدانی بوده و روش پژوهش در این مقاله توصیفی – تحلیلی است.

در این پژوهش به بررسی فرآیند یادگیری در کلاس معکوس درس تاریخ پرداخته شده است. یافته ها پژوهش نشان می دهد که محور اصلی فرآیند یادگیری فراگیران در کلاس معکوس یادگیری فعال می باشد که این یادگیری تحت تاثیری عواملی از جمله شرایط علّی )انگیزه های بیرونی و درونی)؛ راهبردهای فرآیند یادگیری(مشارکتی، اکتشافی، مستقل و عمیق)؛ زمینه )مدیریت زمان، مواد آموزشی و طرح درس) و شرایط مداخله گر )عوامل فردی، آموزشی، سازمانی و فرهنگی) قرار دارد که در نهایت منجر به بهبود پیامدهای (فردی و تحصیلی) در یادگیری درس تاریخ در فراگیران می شود. این پژوهش با توجه به تجربه عینی آن در کلاس های درس تاریخ استان خراسان رضوی و در دبیرستانهای شهرستان های مشهد تدوین شده است. هم چنین محتوای آن برای همکاران عزیزم در استان خراسان تدریس شده است. روش تنظیم این مقاله به صورت کتابخانه ای و میدانی بوده است.

در این پژوهش سعی شده با نگاهی تحلیلی به ساتراپ نشین های غربی هخامنشی، آگاهی هایی را درباره نقش و اهمیت اقتصادی این ساتراپ نشین ها در شاهنشاهی هخامنشی به دست دهد. وضعیت اقتصادی، بازرگانی و تجاری ایران در شاهنشاهی هخامنشی از دیر باز مورد مطالعه پژوهشگران تاریخ اقتصادی و تاریخ ایران باستان بوده، امّا در خصوص نقش و جایگاه اقتصادی ساتراپ نشین های غربی ایران در شاهنشاهی هخامنشی، کمتر سخن گفته شده است. یافته های پژوهش حاضر که بر اساس واکاوی منابع تاریخی، داده های باستان شناسانه و گزارش های پژوهندگان باستانی انجام گرفته و متکی بر اسناد و منابع موجود و تحقیقات روشمند تاریخی است، به روشنی نشان می دهد که ساتراپ نشین های غربی، به لحاظ اقتصادی، در مرکز ثقل مبادلات بین المللی آن عصر قرار داشته و از اهمیت و جایگاه بالایی در نظام اقتصادی هخامنشیان برخوردار بوده اند.

ایران عهد هخامنشی از لحاظ دینی دورانی ست که در آن بردباری دینی به منصه ی ظهور رسید. در عهدی که کشتار و ویرانی افتخار پادشاهان آشوری بود، پادشاهان هخامنشی انسان دوستی و توجه به انسان که منشعب از باور های آنان بود را به جهانیان عرضه داشتند. کتیبه های هخامنشی که بیشتر به شرح رویدادها می پردازند؛ از بازگویی باورداشت ها و آداب دینی مردمان ایران و ساتراپ نشین های غربی شاهنشاهی هخامنشی کم تر مطلبی ارائه می دهند، بنابراین با واکاوی آثار باستان شناسانه و گزارش های مورخین باستانی، جایگاه دین زرتشتی در میان هخامنشیان و ساتراپ نشین های غربی آنان تا حدودی روشن تر خواهد شد. یافته های پژوهش که بر اساس واکاوی منابع تاریخی انجام گرفته، به روشنی نشان می دهد که ساتراپ نشین های غربی به دلیل رواداری دینی هخامنشیان، برای نزدیکی به حاکمیت سیاسی سه ایزد اصلی اوستا اهوره مزدا، ناهید و مهر را که در برخی موارد با ایزدان و خدایان گذشته آنان هماهنگی داشت، پرستش می کردند. در مورد کیش هخامنشیان، پژوهشگران دینی و متخصصین تاریخ ایران باستان تحقیقات فراوانی انجام داده اند؛ اما تاکنون به تحلیل جایگاه دینی ساتراپ نشین های غربی ایران از دیدگاه دیانت زرتشتی کم تر توجه شده است. این مقاله به مطالعه ی ساختار دینی شاهنشاهی هخامنشیان با تأکید بر دین زرتشتی و جایگاه آن در ساتراپ نشین های غربی می پردازد. در این راه بر اسناد و منابع موجود تکیه و با استفاده از روش تحقیقات تاریخی، موضوع مورد تحلیل و توصیف قرار گرفته است.

کورش بزرگ با غلبه بر ماد، لیدیه و بابل، شاهنشاهی هخامنشی را تاسیس کرد. جانشینان وی، مخصوصاً کمبوجیه و بعد داریوش توانستند آن را از شرق تا رود سند و در غرب تا مدیترانه و رود نیل گسترش دهند. برای اداره بهتر این شاهنشاهی داریوش کشور را به ساتراپی های متعدد تقسیم کرد که این تقسیمات درکتیبه داریوش در بیستون منعکس شده است. در این مقاله تلاش شده است با استناد به کتیبه بیستون ومقایسه آن ها با سایر کتیبه هاو منابع دیگر مانند منابع یونانی، عبری و نیز یافته های باستانشناسی و دانش زبانشناسی محدوده جغرافیایی هر یک از ساتراب های هخامنشی مشخص گردد. در پایان نیز سعی شده است تا علل بعضی از تغییرات در تعداد، محدوده جغرافیایی و جایگاه سیاسی ساتراپ ها در سایر کتیبه هابااستفاده ازروش تحقیقات تاریخی تحلیل گردد.