مریم بهمنی

در یک دههی اخیر، تغییرات ژرفی در سبک زندگی یا سیاست های زندگی روزمره در میان زنان ایرانی رخ داده که نه تنها در الگوی کالاهای مصرفی آنها، بلکه در مصرف نشانه ها، مکان ها، فضاها و زمان های خاص نیز متبلور است؛ به گونه ای که میتوان از اقتصاد نشانه ها صحبت کرد. از این رو، مقالهی حاضر به بررسی کیفی جهان ـ زیست زنان در یکی از پاساژهای مجلل و بزرگ شیراز میپردازد. در این مطالعه، طیفی از نظریه های مرتبط با مصرف، جنسیت و هویت بهکار رفته اند؛ روش شناسی این مطالعه از نوع کیفی بوده و از روش مردم نگاری برای اجرای عملیات تحقیق استفاده شد. روش های گردآوری اطلاعات عبارت اند از مشاهدهی مشارکتی و مصاحبهی نیمه ساختیافته با 31 نفر از زنان فروشنده ـ خریدار. برای انتخاب مشارکتکنندگان از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شد و داده های گردآوریشده از طریق روش تحلیل موضوعی یا تماتیک تحلیل شده اند. یافته های این پژوهش نشان داده اند که پاساژ صرفاً مکان مصرف کالاهای متعارف نیست، بلکه فضایی نشانه شناختی و نمادی شده برای مصرف نشانه ها، کیچ، مصرف تظاهری، پرسه زنی، هویتیابی، مقاومت و تمایز جنسیتی و دوستیابی است. از این منظر، مصرف کالاها در بسیاری موارد یکی از رفتارهای حاشیه ای و فرعی در فضای پاساژ است.