سید حسن زهرایی

هدف اصلی و نهایی در آموزش زبان روسی به عنوان زبان خارجی، مانند آموزش هر زبان خارجی، کاربرد زبان به عنوان ابزار ارتباط است. در راستای این هدف، آموزش دستور زبان از جایگاه اساسی و کلیدی برخوردار است. در آموزش زبان روسی دستور زبان مهمترین جنبه آموزشی آن است. روش شناسی آموزش زبان روسی به عنوان زبان خارجی (Методика обучения РКИ) با تاکید بر اهمیت غیر قابل انکار و نقش کلیدی دستور در روند آموزش زبان، مهمترین مسئله در ارتباط با آن را لزوم بکارگیری رویکرد ارتباطی (Коммуникативный подход) به عنوان موثر ترین و اثربخش ترین روش آموزش در شکل گیری مهارت و توانش دستوری با هدف تسلط بر زبان به عنوان ابزار ارتباط عنوان می کند. اجرای رویکرد ارتباطی در آموزش دستور به دانشجویان مستلزم زیرساخت ها و پیش نیازهایی است که سیستم سنتی آموزش زبان روسی با روش غالب دستور-ترجمه (Грамматика-переводный метод)، قادر به پاسخگویی به این نیازها نیست. در راستای رفع این نیازها، یکی از اقدامات اساسی بازنگری در کلیه مولفه های سیستم آموزش، بخصوص محتوا و نحوه سازماندهی آن بر اساس اساسی ترین اصول روش شناسی آموزش زبان روسی به عنوان زبان خارجی است. پژوهش حاضر اهمیت و نقش دستور زبان در آموزش زبان روسی و جایگاه رویکرد ارتباطی در آموزش آن را مورد بررسی قرار داده و با توجه به چالش های موجود در این زمینه راهکارهای روش شناسی آن ها را ارائه کرده است.

موضوع مقوله دستوری «وید» در زبان روسی و «نمود فعل» در زبان فارسی، از اهمیت ویژه ای برخوردار است و با توجه به نوعِ ساختار و بافت زبانی هریک از این زبان ها، ابزارهای بیان این مفاهیم نیز در آن ها متفاوت است. مقوله «نمود» در تمام زبان های دنیا وجود دارد و تمام مفاهیم و معانی نمودی از ذهن انسان سرچشمه می گیرند. ذهن بشری برای اینکه این مفاهیم را در قالب زبان و کلام متجلی کند، با توجه به ویژگی های ذهنی و زبانی خویش، از ابزارها و نشانه های زبانی مختلفی کمک می گیرد. به همین دلیل است که زبان شناسان معتقدند که مفاهیم نمودی به صورت کلی در تمام زبان های دنیا وجود دارد و تنها وجه تمایز آن ها در نوع ابزارهای بیان آن ها (دستوری و غیردستوری بودن آنها) و تفاوت در مفاهیم و معانی جزئی آن ها است. نتایج تحقیقات و پژوهش های مقایسه ای در زمینه نمود فعل روسی و فارسی نشان می دهد که ماهیت تفاوت میان آن ها معمولاً در روش بیان آن ها است. در این پژوهش به بررسی ماهیت مقوله نمود فعل در زبان روسی و فارسی از دریچه کاربرد نمود ناکامل افعال می پردازیم.