حسین بیگی

نگاتیو های شیشه ای بخش مهمی از میراث فرهنگی، تاریخی و اسناد تصویری در تاریخ معاصر ایران را تشکیل می دهند. شناسایی آسیب های این گونه آثار کمک شایانی به ارئه راهکار های حفاظتی و مرمتی در نگاتیو های شیشه ای می کند. نتایج حاصل از طیف سنجی مادون قرمز تبدیل فوریه (FTIR) و میکروپروب اشعه ایکس (XPMA ) در یک نمونه مطالعاتی نشان داد که تکنیک ساخت نمونه ژلاتین و هالید نقره بر روی شیشه است و آسیب های شیمیایی موجود شامل رنگ پریدگی و پدیده آیینه سانی است. عدم شستشوی کافی پس از ثبوت و باقیماندن آن بر روی سطح اثر عامل اصلی رنگ پریدگی می باشد. فرایند تشکیل پدیده آیینه سانی به دلیل اکسید شدن یون های نقره در لایه تصویر توسط گاز های آرشیوی مانند پراکسید ها، واکنش با گاز سولفور و مهاجرت یون های نقره به سطح تصویر می باشد که در صد عنصر نقره در نواحی نسبت به سایر نقاط تصویر بیشتر می باشد.

فیلم های سینمایی بخش مهمی از میراث فرهنگی- تاریخی و اسناد تصویری تاریخ ایران را تشکیل می دهند. تغییرات ساختاری در فیلم ها، با توجه به عوامل مؤثر بر آن ها در طول زمان منجر به تخریب تصویر می شود. مطالعات ساختاری و فرایند تخریب کمک شایانی به ارائه راهکار های حفاظتی و مرمتی در این گونه آثار می کند. در این پژوهش یک نمونه فیلم سینماتوگراف موردمطالعه قرار گرفت. نتایج حاصل از آزمایش های ATR-FTIR، تصاویر میکروسکوپ نوری و تصاویر SEM در نمونه فیلم نشان داد که تکنیک ساخت نمونه ژلاتین و هالید نقره بر روی پایه پلاستیک نیترات سلولز است و تخریب در لایه تصویر ناشی از آزاد شدن گاز NO2 در پایه فیلم است. گاز های آرشیوی (پراکسیدها) ناشی از شرایط نامناسب محیطی و استفاده از مواد نامناسب در نگهداری نمونه موردپژوهش باعث اکسید شدن نقره در لایه تصویر، مهاجرت آن به سطح فیلم و منجر به عارضه تاول های اکسایش- کاهش شده است. نتایج حاصل از آنالیز SEM/EDS تاول های اکسایش-کاهش در سطح فیلم نشان دهنده تخریب یون های نقره در لایه تصویر است.