واکاوی مسئله امکان شناخت و شناخت شهودی از نگاه صدرالمتالهین و اسپینوزا (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
در حوزه متدولوژی شناخت، یکی از روش های بنیادین درکنار روش هایی چون استقرا و قیاس، معرفت شهودی است که این نوع از معرفت در هستی شناسی و معرفت شناسی عرفانی ، نقش پررنگ تری ایفا می کند؛ شناختی که به جای تکیه بر دانش های حصولی و مفهومی، از اشراق های قلبی بهره می گیرد.اما تحلیل درست از شناخت شهودی بسته به امکان یا امتناع شناخت یا تفصیل در این باب است،چراکه برخی امکان شناخت حصولی را به صورت تفصیلی محال دانسته اند و ناچارا شناخت را به حوزه بدیهیات و حضور و شهود برده اند.درمیان فیلسوفان غربی، اسپینوزا به گونه ای از شهود قائل است که به جای ریاضت های عملی و اخلاقی، از راه ریاضت های عقلی و ذهنی به دست می آید. شهودی که پیامد فراقت از هواهای نفس اماره نیست، بلکه نتیجه خاموشی وهم دربرابر عقل نظری است. صدرالمتالهین نیز به بهره گیری از شهود در فرایند شناخت تاکید دارد اما شهود مورد نظر وی مانند اسپینوزا تنها نتیجه ی ریاضت های معرفتی نیست، بلکه ریاضت های عملی و ترک هواهای نفسانی را موثر تر از انباشتگی شناخت حصولی می داند. ملاصدرا بوسیله ی محصول برآمده از جمع ریاضت عقلی و قلبی ، حکمت متعالیه را بنیان می نهد و نوآوری های درخشانی رقم می زند. نوشتار کنونی با روش توصیفی- تحلیلی، به مقایسه تطبیقی دیدگاه های اسپینوزا و صدرالمتالهین درباره معرفت شهودی می پردازد.Analyzing the problem of the possibility of knowledge and intuitive knowledge from the point of view of Sadrul Matalhin and Spinoza
In the field of cognitive methodology, one of the fundamental methods, along with methods such as induction and analogy, is intuitive knowledge, which plays a more prominent role in ontology and mystical epistemology. A knowledge that uses the insights of the heart instead of relying on acquired and conceptual knowledge. However, the correct analysis of intuitive knowledge depends on the possibility or refusal of knowledge or detail in this regard, because some people have considered the possibility of obtaining knowledge in a detailed manner impossible and have inevitably taken knowledge to the realm of axioms, presence and intuition. Among Western philosophers, Spinoza believes that intuition is obtained through mental and intellectual austerities instead of practical and moral austerities. Intuition, which is not the result of separation from the airs of the soul, but the result of silence and illusion against theoretical reason. Sadrul Matalhin also emphasizes the use of intuition in the process of knowledge, but like Spinoza, the intuition he is looking for is not only the result of epistemological austerities, but he considers practical austerities and abandoning sensual airs to be more effective than the accumulation of acquired knowledge. Mulla Sadra, through the product of intellectual and heart austerity, establishes the sublime wisdom and creates brilliant innovations.
تبلیغات
