تحلیل جامعه شناسی اقتصاد شهرت و کنش های مسئولیت اجتماعی اینفلوئنسرهای اینستاگرامی در ایران
آرشیو
چکیده
با گسترش شبکه های اجتماعی، اینفلوئنسرها به کنشگرانی کلیدی در عرصه عمومی ایران تبدیل شده اند. این پژوهش به تحلیل جامعه شناختی اقتصاد شهرت می پردازد؛ پدیده ای که در آن دیده شدن در فضای دیجیتال به سرمایه ای نمادین و فرهنگی بدل شده و زمینه تبدیل آن به سرمایه های اقتصادی و اجتماعی را فراهم می سازد. هدف تحقیق بررسی چگونگی به کارگیری استراتژیک این سرمایه ها از سوی اینفلوئنسرها و نقش کنش هایی چون مسئولیت اجتماعی و فعالیت های خیریه در مشروعیت بخشی به کنش دیجیتال آن هاست. مطالعه حاضر با استفاده از روش کیفی و تحلیل گفتمان انتقادی (CDA)، فعالیت های ۱۲ اینفلوئنسر مطرح ایرانی در بازه زمانی ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۲ را تحلیل می کند. چارچوب نظری این تحقیق بر مبنای نظریه سرمایه های بوردیو، مدل نمایشی گافمن، و مفهوم «اقتصاد توجه» فرانک شکل گرفته است. نتایج نشان می دهد کنش های خیریه اینفلوئنسرها ماهیتی پیچیده و دوگانه دارند. برخی واقعاً تعهد اجتماعی دارند، اما اکثریت از استراتژی های نمایشی برای ساخت برند شخصی و بازاریابی فضیلت بهره می گیرند؛ به طوری که مرز میان کنش اخلاقی و خودنمایی محو می شود. در نهایت، پژوهش نتیجه می گیرد که اقتصاد شهرت در ایران به اکوسیستمی بدل شده است که در آن کنش اجتماعی در هم تنیدگی با منافع شخصی و اقتصادی عمل می کند. بهره برداری از مسئولیت اجتماعی اغلب نه از سر تعهد اخلاقی، بلکه به مثابه ابزاری برای انباشت توجه و تبدیل آن به منافع ملموس به کار گرفته می شود. این وضعیت، لزوم شکل گیری نهادهایی برای تدوین و اجرای چارچوب های اخلاقی و شفافیت را برجسته می سازد. ارتقای سواد رسانه ای و تدوین دستورالعمل های روشن اخلاقی، گام هایی ضروری برای هدایت این پدیده به سمت تحولی واقعی در عرصه اجتماعی است.Sociological Analysis of the Fame Economy and Social Responsibility Actions of Iranian Instagram Influencers
In the contemporary digital landscape, Iranian influencers have become central figures in shaping public discourse, particularly through Instagram. Their ability to craft compelling narratives and engage audiences has given rise to a "fame economy," where digital visibility is a powerful and convertible form of capital. This paper provides a sociological analysis of how these influencers strategically transform their symbolic and cultural capital, gained from a large follower base, into tangible economic and social capital. A primary objective is to critically examine the dual function of social responsibility and philanthropic acts, questioning whether they are authentic moral gestures or calculated strategies for maintaining public legitimacy and attention. Employing a qualitative methodology with Critical Discourse Analysis (CDA), the research investigates the social media activities of 12 high-profile Iranian influencers from 2020 to 2023. The theoretical framework integrates key concepts from Bourdieu’s theory of capitals, Goffman’s dramaturgical model, and Franck’s theory of the attention economy. The findings reveal a complex, often paradoxical, nature of influencer philanthropy. While some demonstrate genuine social engagement, a majority employ performative tactics and a strategic approach to brand cultivation, which manifests as the commodification of virtue. These acts of charity are meticulously curated and presented as core elements of the influencer's personal brand, frequently blurring the line between authentic social good and self-promotion. This study concludes that the fame economy in Iran is an intricate ecosystem where social engagement is deeply linked to personal and economic gain. The strategic deployment of social responsibility, though capable of mobilizing aid, primarily serves as a mechanism for accumulating attention and converting symbolic capital into tangible returns. The phenomenon highlights an urgent need for institutional frameworks to enforce ethical standards, mandate greater transparency, and ensure genuine accountability in influencer-led social campaigns. Cultivating media literacy and establishing clear ethical guidelines are essential steps to reorient this powerful social force towards a more meaningful vehicle for authentic social change.
تبلیغات
