ملاکات حجیت معرفت شناختی تجربه دینی با تأکید بر دیدگاه ابن عربی (مقاله پژوهشی حوزه)
درجه علمی: علمی-پژوهشی (حوزوی)
آرشیو
چکیده
این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی، ملاک های حجیت معرفت شناختی تجربه دینی را با تأکید بر اندیشه ابن عربی مورد بررسی قرار می دهد. ابتدا به تصویری اجمالی از تجربه دینی پرداخته و سپس به این نکته توجه می شود که با چه ملاک و میزانی می توان بر تجربیات دینی صحه گذاشت؟ آیا تجربه دینی می تواند خدا و حتی حقیقتی مانند "تجرد روح-من" را اثبات کند و استدلال یا شاهد و دلیلی بر وجود خداوند و روح مجرد باشد، به طوری که انسان بتواند اعتقاد خود به خدا و تجرد روح را بر آن استوار کند و اساس دینداری متدینان قرار گیرد؟ تجربه ها در رتبه واحدی نیستند، بلکه به سه قسم درجه بندی می شود؛ تجربه دینی عامه مؤمنان، تجربه عرفانی عارفان و تجربه معصومان. در حجیت معرفتی تجربه معصومان و تفسیر و تعبیرشان هیچ خطایی نیست، بلکه برترین نوع و بالاترین درجه معرفت است؛ اما در تجربه دینی متدینان و عارفان، عروض خطا ممکن است و چون تجربه های غیر معصوم، مصون از خطا نیست، برای داوری صحت و سقم مکاشفات و مدعیات تجربه گرایان و عارفان، معیارهایی لازم است که متقن و مطمئن باشد. در نگاه ابن عربی، مؤسس و بنیانگذار عرفان نظری، با توجه به آثار و تألیفاتش، به ویژه فتوحات و فصوص الحکم و برخی از نوشته های دیگر، گزارش تجارب به دو صورت از طریق معصوم و از طریق غیر معصوم میسر است که هر کدام با شرایطی، حجیت و اعتبار دارند. نگارنده در صدد است این مسئله را مورد بررسی و زوایای بحث را مورد کاوش قرار دهد.Criteria for the Epistemic Validity of Religious Experience with Emphasis on Ibn Arabi’s Viewpoint
This study employs a descriptive-analytical method to examine the criteria for the epistemic validity of religious experience, focusing on Ibn Arabi's thought. Initially, it provides a brief overview of religious experience and then addresses the criteria and measures by which religious experiences can be validated. It explores whether religious experience can prove the existence of God and even a truth such as the “immateriality of the soul-self,” and whether it can serve as evidence or proof of God’s existence and the immaterial soul, thereby forming the basis of believers’ faith and religiosity. Religious experiences are not of a single rank but are categorized into three types: the religious experience of ordinary believers, the mystical experience of mystics, and the experience of the infallible. The epistemic validity of the experiences and interpretations of the infallible is free from error and represents the highest form and degree of knowledge. However, there may be errors in the religious experiences of believers and mystics. Since the non-infallible experiences are not immune to error, reliable and assured criteria are necessary to judge the accuracy and validity of the revelations and claims of experiencers and mystics. For Ibn Arabi, the founder of theoretical mysticism, as reflected in his works, especially the “Futuhat” and “Fusus al-Hikam,” and other writings, reports of experiences can be validated through two means: via the infallible and the non-infallible, each with its conditions for validity. The author aims to investigate this issue and explore the various aspects of the discussion.
تبلیغات
